Ενάμισης χρόνος ενεργειακής κρίσης μάς δίδαξε τα προφανή. Η εξοικονόμηση ενέργειας «σώζει» νοικοκυριά με σφιχτούς προϋπολογισμούς και επιχειρήσεις. Αλλά επειδή το κλείσιμο του διακόπτη φωτισμού, η ρύθμιση του θερμοστάτη, η τοποθέτηση λαμπτήρων εξοικονόμησης και άλλες λύσεις… πρώτης ανάγκης δεν επαρκούν, πέντε προγράμματα επιδοτήσεων συνολικού προϋπολογισμού 1,35 δισ. ευρώ τα οποία σχεδιάζεται να ανοίξουν σταδιακά έως τον Μάιο. Τα προγράμματα αφορούν την αυτοπαραγωγή ενέργειας με φωτοβολταϊκά συστήματα, την εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα καθώς και εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης τύπου «Εξοικονομώ»).

Οι δράσεις

Τον Μάιο αναμένεται να δημοσιευθεί ο οδηγός του «Εξοικονομώ 2023» για νοικοκυριά, προϋπολογισμού περίπου 300 εκατ. ευρώ.

Η έναρξη υποδοχής αιτήσεων αναμένεται τον Μάιο και οι επιδοτήσεις θα κυμανθούν μεταξύ 40% και 75% ανάλογα με τα εισοδήματα.

Επίσης, το επόμενο διάστημα αναμένεται η έναρξη του «Εξοικονομώ-Ανακαινίζω» για νέους (ηλικίας 18 έως 39 ετών) προϋπολογισμού 350 εκατ. ευρώ, με τις επιδοτήσεις να φτάνουν έως 30% για ανακαίνιση και 90% για ενεργειακή αναβάθμιση, με εισοδηματικά κριτήρια και bonus αποκέντρωσης. Ετοιμο για εκκίνηση είναι και το πρόγραμμα «Εξοικονομώ για επιχειρήσεις», προϋπολογισμού 450 εκατ. ευρώ.

ΕΕ: Συμφωνία για περιορισμό της χρήση ενέργειας κατά 11,7% έως το 2030

Στις ωφελούμενες επιχειρήσεις περιλαμβάνονται οι κλάδοι του Τουρισμού, του Εμπορίου και των Υπηρεσιών, με τα ποσοστά ενίσχυσης να υπολογίζονται στο 40% με 50% με πλαφόν επιδότησης στις 500.000 ευρώ.

Θερμοσίφωνες

Το πρόγραμμα επιδότησης ηλιακού θερμοσίφωνα, συνολικού προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, θα θέτει ως προϋπόθεση την υποχρεωτική απόσυρση του παλαιού ηλεκτρικού θερμοσίφωνα. Σε επόμενο κύκλο του προγράμματος θα επιδοτηθούν καταναλωτές και για την αντικατάσταση παλαιών ηλιακών θερμοσιφώνων.

Δικαιούχοι

Δικαίωμα υπαγωγής στο πρόγραμμα θα έχουν οικιακοί καταναλωτές για αλλαγή θερμοσίφωνα στην πρώτη ή στη δεύτερη κατοικία τους (ιδιόκτητη, ενοικιαζόμενη ή παραχωρημένη), αρκεί να διαθέτει ενεργή οικιακή (και μη κοινόχρηστη) παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Θα πρέπει να διαθέτουν υποχρεωτικά ΑΦΜ και να έχουν υποβάλει κατά το φορολογικό έτος 2021 δήλωση φορολογίας εισοδήματος.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ποσοστό επιδότησης για τη δαπάνη αγοράς ηλιακού θερμοσίφωνα θα κυμαίνεται από 50% έως 60%, που θα εξαρτάται από τη χωρητικότητα της δεξαμενής ζεστού νερού (boiler) και την εισοδηματική κατηγορία του ωφελούμενου ενώ θα τεθεί και ανώτατο πλαφόν επιχορήγησης. Με εισόδημα έως 5.000 ευρώ θα εμπίπτει στην πρώτη εισοδηματική κατηγορία, με 5.000 έως 10.000 ευρώ στη δεύτερη εισοδηματική κατηγορία και άνω των 10.000 ευρώ στην τρίτη.

Οι ενισχύσεις

Ειδικότερα για:

– Boiler 110-135 λίτρων: το ποσοστό ενίσχυσης (επί της λιανικής τιμής πώλησης) για την 3η εισοδηματική κατηγορία θα είναι 50% (με πλαφόν τα 510,48 ευρώ προ ΦΠΑ), για τη 2η εισοδηματική κατηγορία 55% (έως 561,29 ευρώ) και για την 1η εισοδηματική κατηγορία 60% (έως 612,10 ευρώ).

– Boiler 136-185 λίτρων: το ποσοστό ενίσχυσης για την 3η εισοδηματική κατηγορία θα είναι 50% (με πλαφόν τα 643,55 ευρώ προ ΦΠΑ), για τη 2η κατηγορία 55% (έως 707,26 ευρώ) και για την 1η κατηγορία 60% (έως 771,77 ευρώ).

– Boiler άνω των 186 λίτρων: το ποσοστό ενίσχυσης για την 3η εισοδηματική κατηγορία θα είναι 50% (με πλαφόν τα 754,03 ευρώ προ ΦΠΑ), για τη 2η κατηγορία 55% (έως 829,84 ευρώ) και για την 1η κατηγορία 60% (έως 904,84 ευρώ).

Οι αιτήσεις θα «βαθμολογούνται» βάσει κριτηρίων που θα έχουν σχέση με το εισόδημα, με το εάν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια, εάν υπάρχει μέλος ΑμεΑ, τον αριθμό εξαρτώμενων τέκνων κ.λπ. Με την έγκριση της αίτησης ο ωφελούμενος θα λαμβάνει μία επιταγή (voucher) που θα μπορεί να εξαργυρώσει κατά την αγορά του ηλιακού θερμοσίφωνα.

«Φωτοβολταϊκά στη στέγη» μόνο για νοικοκυριά

Με μια αρχική… μαγιά 150 εκατ. ευρώ θα ξεκινήσει η πρώτη φάση του προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στις στέγες», το οποίο είχε προαναγγείλει η κυβέρνηση τον περασμένο Σεπτέμβριο. Και καθώς τα κονδύλια δεν επαρκούν, η λίστα των ωφελούμενων θα περιλαμβάνει μόνο νοικοκυριά (με ξεχωριστό «κουμπαρά» για τα ευάλωτα), ενώ… διαγράφονται αγρότες και επιχειρήσεις.

Επίσης, επιδότηση θα δίνεται για την εγκατάσταση μόνο φωτοβολταϊκών συστημάτων με μπαταρίες, ενώ προαπαιτούμενο για την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο πρόγραμμα θα είναι η υποβολή της Σύμβασης Σύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ. Μέσω του προγράμματος θα επιδοτούνται συστήματα μέγιστης ισχύος έως 10 kW (κιλοβάτ) με χωρητικότητα μπαταρίας τουλάχιστον 10 kWh (κιλοβατώρες) για τριφασική παροχή και έως 5 kW για μονοφασική παροχή με μπαταρίες από 5 kWh.

Ειδικότερα, διαμορφώνονται τρεις κατηγορίες για νοικοκυριά:

– Τα ευάλωτα θα επιδοτούνται στο 100% για την μπαταρία και στο 65% για το φωτοβολταϊκό σύστημα.

– Με ατομικό εισόδημα έως 20.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ θα επιδοτούνται στο 100% για την μπαταρία και στο 35% για το φωτοβολταϊκό.

– Με ατομικό εισόδημα άνω των 20.000 ευρώ ή οικογενειακό άνω των 40.000 ευρώ θα επιδοτούνται στο 90% για την μπαταρία και στο 25% για το φωτοβολταϊκό.

Επίσης, έχει προβλεφθεί bonus επιδότησης για τις κατηγορίες ΑμεΑ, μονογονεϊκών οικογενειών και πολυτέκνων.

Προγράμματα άμεσης αλλά και μακροπρόθεσμης υλοποίησης θα περιλαμβάνουν οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ με στόχο την εξασφάλιση φθηνής στέγης για νέους έως 29 ετών, φοιτητές και νέα ζευγάρια.

Το στεγαστικό πρόγραμμα που θα ενεργοποιηθεί σε πρώτη φάση θα προβλέπει χορήγηση χαμηλότοκων ή και άτοκων δανείων με ευνοϊκούς όρους για αγορά πρώτης κατοικίας. Το ύψος των δανείων δεν έχει ακόμη αποφασιστεί, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες θα μπορεί να καλύψει την αγορά ενός μικρού διαμερίσματος σε μια περιοχή όπου οι τιμές της αγοράς ακινήτων δεν έχουν εκτοξευτεί σε δυσθεώρητα ύψη.

Οι άλλες παροχές που σχεδιάζεται να ενεργοποιηθούν είναι η επιδότηση ενοικίου και η χορήγηση επιδοτούμενων δανείων για την επισκευή πρώτης κατοικίας.

Για παράδειγμα, στο Γαλάτσι και στο Ν. Ηράκλειο μπορεί κανείς να αναζητήσει διαμέρισμα σε καλή κατάσταση ή και νεόδμητο από 50 τ.μ. έως 65 τ.μ. σε ένα εύρος τιμής από 80.000 έως 100.000 ευρώ. Αντίστοιχα στον Βύρωνα οι τιμές για τα ίδια διαμερίσματα κυμαίνονται από 65.000 έως 80.000 ευρώ.

Το σχέδιο υπουργείου Εργασίας και ΔΥΠΑ

Παράλληλα το υπουργείο Εργασίας και η ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) σχεδιάζουν στεγαστικές διευκολύνσεις με βάση τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές στα πρότυπα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, που περιλαμβάνουν

επιδότηση ενοικίου,
χορήγηση επιδοτούμενων δανείων για την επισκευή πρώτης κατοικίας καθώς και απόκτηση κατοικίας με τη μέθοδο rent to own, δηλαδή με συμφωνία ενοικίασης για ορισμένο χρονικό διάστημα και δυνατότητα αγοράς πριν από τη λήξη της μίσθωσης.
Σε δεύτερη φάση προβλέπεται η κατασκευή, ανακατασκευή και παραχώρηση-ενοικίαση κοινωνικών κατοικιών με συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
Οι σχετικές εξαγγελίες έχουν «κλειδώσει», αφού δεν εξαρτώνται άμεσα -όπως οι άλλες παροχές του πακέτου της ΔΕΘ- από τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο.

Υπενθυμίζουμε ότι παρά την κατάργηση του ΟΕΚ με το δεύτερο μνημόνιο το 2013, οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα εξακολούθησαν έως το 2020 να καταβάλλουν εισφορές υπέρ των φορέων. Έτσι, στον ειδικό λογαριασμό του ΟΑΕΔ στην Τράπεζα της Ελλάδος έχει συσσωρευτεί ένα διόλου ευκαταφρόνητο αποθεματικό ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο «λιμνάζει» για πολλά χρόνια.

Το αποθεματικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υλοποίηση του νέου προγράμματος και με τη βούλα του νόμου, αφού οι πρόσφατες διατάξεις για την αναδιοργάνωση του ΟΑΕΔ (νυν ΔΥΠΑ) δίνουν τη δυνατότητα αξιοποίησης της περιουσίας του πρώην ΟΕΚ.

Τα σενάρια που εξετάζονται

Ειδικότερα, οι επιλογές που εξετάζονται και απευθύνονται σε ευρύτερες ομάδες πολιτών με έμφαση στους νέους είναι:

Επιδότηση επιτοκίου για δάνειο αγοράς α’ κατοικίας - επί της ουσίας πρόκειται για επιχορήγηση για την απόκτηση πρώτης κατοικίας με επιδοτούμενα δάνεια
Επιδότηση ενοικίου σε ευρύτερες ομάδες πολιτών με εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια ή και επιδότηση - επιχορήγηση ανακαίνισης. Υψηλότερη θα είναι η επιδότηση στα χαμηλά εισοδήματα και θα μειώνεται σταδιακά όσο υψηλότερο είναι το εισόδημα των ζευγαριών. Το νέο επίδομα ενοικίου εξετάζεται να αφορά και σπίτια φοιτητών.
Επιδότηση επιτοκίου για δάνειο επισκευής πρώτης κατοικίας.
Άτοκα δάνεια για την αγορά ή την επισκευή πρώτης κατοικίας.
Μακροχρόνια μίσθωση και αγορά - στη συνέχεια - του σπιτιού με έκπτωση τιμής ίση με τα καταβαλλόμενα ενοίκια.
Οι όροι επιδοτήσεως και ενισχύσεως θα είναι πιο ευνοϊκοί όταν εργάζονται και οι δύο, ενώ για ειδικές κατηγορίες (ζευγάρι με έναν εργαζόμενο ή κανέναν εργαζόμενο) θα ληφθεί μέριμνα ακόμη και για απευθείας οικονομική επιδότηση για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών.

Οι αιτούντες και τα προστατευόμενα μέλη της οικογένειάς τους θα πρέπει να στερούνται ιδιόκτητης κατοικίας ή άλλων περιουσιακών στοιχείων, ικανών να εξασφαλίσουν τη στέγασή τους, ενώ λαμβάνονται υπόψη το ετήσιο εισόδημα και ο αριθμός των μελών της οικογένειας (πολύτεκνοι

Επισκευαστικά δάνεια

Οι ιδιοκτήτες ή οι ενοικιαστές θα λάβουν δάνειο για ανακαινίσεις παλαιών ακινήτων που δεν μπορούν να κατοικηθούν, επειδή βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση, ή συμπληρωματικά θα λάβουν και επιδότηση ενοικίου.

Έτσι, για παράδειγμα, αν ο χαμηλόμισθος νέος λάβει άτοκο δάνειο ύψους 20.000 ευρώ για την επισκευή κατοικίας θα μπορεί να το αποπληρώσει σε 15 χρόνια.

Σημειώνουμε ότι ο πρώην ΟΕΚ χορηγούσε μικρά άτοκα δάνεια από κεφάλαιά του για αποπεράτωση υπάρχουσας κατοικίας έως 25.000 ευρώ για εγγάμους και αγάμους, με το ποσό να προσαυξάνεται κατά 5.000 ευρώ για κάθε προστατευόμενο παιδί.

Τα δάνεια θα δοθούν με βάση εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια. Δηλαδή, αν το νέο ζευγάρι έχει οικογενειακό εισόδημα έως 25.000 ευρώ, θα πάρει υψηλότερο επισκευαστικό δάνειο ή υψηλότερη επιδότηση ενοικίου από το ζευγάρι που έχει ετήσιο οικογενειακό εισόδημα 35.000 ευρώ. Επίσης, μεγαλύτερη επιδότηση θα χορηγηθεί στα ζευγάρια που εργάζονται και οι δύο με στόχο την ενθάρρυνση της απασχόλησης.

Επιδότηση ενοικίου
Η επιδότηση ενοικίου που καταβάλλεται σήμερα από τον ΟΠΕΚΑ και φτάνει στα 210 ευρώ καλύπτει όσους έχουν εισόδημα ως 7.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται κατά 3.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος και μέχρι τις 21.000 ευρώ. Με το στεγαστικό πρόγραμμα που σχεδιάζεται θα ενισχύονται και ζευγάρια με παρόμοια ή και μεγαλύτερα εισοδήματα.

Rent to own

Με τη συμφωνία ενοικίασης ο δικαιούχος δεσμεύεται να νοικιάσει ένα ακίνητο για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, με την επιλογή να το αγοράσει πριν τελειώσει η μίσθωση. Τα συμφωνητικά ενοικίασης θα προσδιορίζουν πότε και πώς θα καθορίζεται η τιμή αγοράς του σπιτιού. Ένα μέρος του ενοικίου που πληρώνει ο δικαιούχος κατά τη διάρκεια της μίσθωσης θα μπορεί να πιστώνεται για την αγορά της κατοικίας.

Αξιοποίηση ακινήτων ΔΥΠΑ

Ο σχεδιασμός προβλέπει και την αξιοποίηση των ακινήτων της ΔΥΠΑ, αλλά η υλοποίηση του σχεδίου είναι χρονοβόρα. Αυτή τη στιγμή, η ΔΥΠΑ στη διάθεσή της έχει μόνο 170 ακίνητα, τα περισσότερα εκ των οποίων χρειάζονται ανακαίνιση για την αξιοποίησή τους. Επιδίωξη της διοίκησης της ΔΥΠΑ είναι να προχωρήσει σε ανέγερση κοινωνικών κατοικιών, σε ανακατασκευή ή ανακαίνιση υφιστάμενων ακινήτων για χρήση κοινωνικής κατοικίας και σε μεταβίβαση ακινήτων με το σύστημα της αντιπαροχής ή της εκμίσθωσης.