Πως θα καταλάβω αν το παιδί μου κάνει χρήση ουσιών; «Το δικό μας παιδί να κάνει χρήση; ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ».

Η άρνηση είναι ένας από τους πιο γνωστούς μηχανισμούς άμυνας που χρησιμοποιεί μια οικογένεια στην προσπάθειά της

να αποκλείει το ενδεχόμενο να σχετίζεται ένα δικό της μέλος με ουσίες. Οι γονείς δηλαδή, όπως και, όλη η οικογένεια, τείνουν να εθελοτυφλούν,

αρνούμενοι ότι μπορεί να ισχύει αυτό το «απίθανο σενάριο». Πολλές φορές, οι συμπεριφορές της χρήσης είναι εμφανείς από τα πρώτα της στάδια,

αλλά οι γονείς τις αγνοούν, θεωρώντας ότι υφίστανται στο πλαίσιο της φυσιολογικής εφηβικής συμπεριφοράς. Υπάρχουν λοιπόν ορισμένα ενδεικτικά

χαρακτηριστικά τα οποία χρήζουν άμεσης προσοχής από την οικογένεια και τον περίγυρο του παιδιού, αμέσως μόλις αυτά γίνουν αντιληπτά:
Στο σωματικό επίπεδο:
Κόκκινα και γυαλιστερά μάτια. Οι κόρες μπορεί να συστέλλονται ή να διαστέλλονται. Συχνά αιμορραγία από τη μύτη, η οποία προκαλείται από τη χρήση εισπνεόμενων ουσιών.
Υστερία ή αϋπνία, το παιδί συχνά αρνείται να σηκωθεί μία λογική ώρα το πρωί.
Μεταβολές στην όρεξη που συχνά έχουν ως αποτέλεσμα ξαφνικές μεταβολές του βάρους.
Επιληπτικές κρίσεις χωρίς προηγούμενο ιστορικό.
Αλλαγές στην εμφάνιση ή στη σωματική κατάσταση. Για παράδειγμα, δραματικές αλλαγές στο είδος του ντυσίματος, στα μαλλιά ή τη μουσική.
Συχνοί ξαφνικοί τραυματισμοί, όπως εκδορές που ακολουθούνται από άρνηση του νέου να εξηγήσει στην οικογένεια από που προέρχονται
Ασυνήθιστες μυρωδιές στην αναπνοή ή στα ρούχα
Έλλειψη καθαριότητας και αδικαιολόγητοι εμετοί
Τρεμούλες, πολύ αργός ή πολύ γρήγορος λόγος, ελλιπής προσοχή και συγκέντρωση
Στο συμπεριφορικό επίπεδο:
Έλλειψη ενδιαφέροντος για το σχολείο, φανερή μείωση της ακαδημαϊκής απόδοσης, αργοπορίες και σκασιαρχεία.
Αλλαγή στις παρέες τις οποίες σπάνια γνωρίζει η οικογένεια και διακοπή μακροχρόνιας φιλίας.
Έλλειψη ενδιαφέροντος για αθλητικές ή άλλες δραστηριότητες με τις οποίες συνήθιζε να ασχολείται
Απόκρυψη αλήθειας, πολλά ψέματα και δικαιολογίες
Απομόνωση και ανάγκη του παιδιού να ζει στο δικό του κόσμο
Υπερβολικές χρηματικές απαιτήσεις ή εξαφάνιση χρημάτων και πολύτιμων αντικειμένων
Ευερεθιστικότητα και ανυπομονησία, η οποία συνδυάζεται με επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά, καθώς και εκτεταμένη χρήση βρώμικης ή ανήθικής γλώσσας
Ασυνήθιστη σκόνη, χάπια, κομμάτια αλουμινόχαρτο, πλαστικά καλαμάκια, χαρτάκια για τσιγάρο, βελόνες, σύριγγες, μαυρισμένα κουτάλια στο δωμάτιο του παιδιού
Στο ψυχολογικό επίπεδο:
Ανεξήγητες αλλαγές στην προσωπικότητα και στον χαρακτήρα του
Αδυναμία να διαχειρίζεται κα να ξεπερνά τα προβλήματα και τις ματαιώσεις
Ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση με συχνά ξεσπάσματα γέλιου χωρίς ιδιαίτερο λόγο
Έλλειψη κινήτρου σε συνδυασμό με αδυναμία συγκέντρωσης και κενά μνήμης
Αδιαφορία για τη ζωή ή/και σκέψεις για αυτοκτονία
Εμφανίζεται ατρόμητος και νιώθει άτρωτος
Να σημειωθεί ότι τα σημάδια και τα συμπτώματα της κατάχρησης ουσιών ποικίλουν ανάλογα με την ουσία (για παράδειγμα: υπερφαγία ή ανορεξία)
Φυσικά όλα τα παραπάνω αποτελούν απλές ενδείξεις. Εάν έχετε παρατηρήσει πολλές από αυτές, μπορεί αυτό να συνεπάγεται ότι το παιδί κάνει χρήση ουσιών. Όμως, κάποιες από αυτές τις ενδείξεις μπορεί να εμφανίζονται σε ένα παιδί, το οποίο δεν κάνει χρήση, αλλά έχει κάποιο ψυχολογικό ή οργανικό πρόβλημα. Υπάρχει ακόμα και το ενδεχόμενο να παρουσιάζει κάποιες από αυτές τις ενδείξεις, αλλά τελικά να είναι αποτέλεσμα της φυσιολογικής ήβης! Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό να παρατηρείτε κυρίως τις αλλαγές που είναι ακραίες ή που διαρκούν περισσότερο από μερικές ώρες, ώστε να μπορείτε να καταλήξετε σε πιο ασφαλή συμπεράσματα. Η αποτελεσματικότερη μέθοδος, βέβαια, είναι να είστε κοντά στα παιδιά σας, να τα γνωρίζετε καλά και να ξέρετε τι συμβαίνει στη ζωή τους, έτσι θα μπορέσετε να καταλάβετε ευκολότερα αν κάποιες αλλαγές πρέπει να προκαλέσουν ανησυχία ή όχι.

Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Χρήστο Γκουτζουμπίνη για το άρθρο.