Η Κομισιόν φοβάται πιθανή κρίση και προτρέπει τους Ευρωπαίους πολίτες να λάβουν επειγόντως μέτρα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ετοιμάσουν απαραίτητες προμήθειες σε φαγητά, φάρμακα και προϊόντα υγιεινής, διάρκειας 72 ωρών, υπό τον φόβο πιθανής κρίσης.

Οι πολίτες που ζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να συγκεντρώσουν προμήθειες έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση πολέμου ή άλλης μεγάλης κρίσης, σύμφωνα με έκθεση για την πολιτική και στρατιωτική ετοιμότητα της Ευρώπης, που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τετάρτη και συντάχθηκε από τον πρώην Πρόεδρο της Φινλανδίας, Σάουλι Νιινίστο, υπό την ιδιότητα του Ειδικού Συμβούλου της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πρώτο μέλημα των συντακτών της έκθεσης είναι αφενός να υπάρξει η κατάλληλη εκστρατεία ενημέρωσης, αφετέρου οι πολίτες να αφυπνιστούν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να λειτουργήσουν ψύχραιμα και αποτελεσματικά ακόμη και σε δύσκολες περιόδους.

Οι συστάσεις προέκυψαν υπό το βάρος των απειλών για πιθανές κυβερνοεπιθέσεις από Ρωσία και Κίνα, μιας πιθανής στρατιωτικής επίθεσης σε οποιοδήποτε κράτος – μέλος, μιας ενδεχόμενης διαταραχής στην παγκόσμια οικονομία αλλά και επαπειλούμενων μετεωρολογικών αλλαγών λόγω της κλιματικής κρίσης.

Η έκθεση αναφέρει περισσότερες από 80 βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες δράσεις που οφείλουν να κάνουν οι πολίτες προκειμένου να προφυλαχθούν από μια ενδεχόμενη απειλή.

Πέρα από τα απαραίτητα είδη για την επιβίωση διάρκειας 72 ωρών, προτείνεται η καθιέρωση πανευρωπαϊκής ημέρας για την αντιμετώπιση των κρίσεων, η δημιουργία δικτύου κατά της δολιοφθοράς και η επένδυση σε εκπαιδευτικά προγράμματα για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

Στην έκθεση γίνεται λόγος για τις φονικές πλημμύρες στην Ισπανία, ενώ, αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένη για υβριδικές επιθέσεις.

Στην ανακοίνωση της νέας Κομισιόν προχώρησε η πρόεδρος, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ο Απόστολος Τζιτζικώστας αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο Μεταφορών και Τουρισμού.

Η θέση του Απόστολου Τζιτζικώστα ήταν γνωστή εδώ και καιρό, με το POLITICO να έχει γράψει πως «ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης κατέστησε σαφές ότι περίμενε ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο ως αντάλλαγμα για τη βοήθειά του στη φον ντερ Λάιεν να εξασφαλίσει άλλη μια πενταετή θητεία. Η ανάληψη της εποπτείας του χαρτοφυλακίου μεταφορών μπορεί να αποτελέσει κλειδί για τη βοήθεια της ναυτιλιακής βιομηχανίας της Ελλάδας. Εάν οι μεταφορές από μόνες τους δεν είναι αρκετές για να ικανοποιήσουν τον Μητσοτάκη, ο Τζιτζικώστας θα μπορούσε να αναλάβει την περιφερειακή ανάπτυξη, ιδίως δεδομένης της εμπειρίας του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών».

Οι 6 εκτελεστικοί αντιπρόεδροι

Τερέζα Ριμπέρα για την πράσινη μετάβαση, ενώ θα είναι υπεύθυνη και για το θέμα της ανταγωνιστικότητας
Χένα Βίρκουνεν για τη Δημοκρατία και την Ψηφιακή Τεχνολογία
Στεφάν Σιζουρνέ για τη βιομηχανική στρατηγική και την ενιαία αγορά
Κάγια Κάλας ως επίτροπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής
Ροξάνα Μιρζάτου για τα κοινωνικά δικαιώματα
Ραφαέλ Φίττο για τη συνοχή και τις μεταρρυθμίσεις

Οι επίτροποι

Απόστολος Τζιτζικώστας για θέματα Μεταφορών και Τουρισμού
Μάρος Σέφκοβιτς για το εμπόριο
Βάλντις Ντομπρόβσκις για την οικονομία και την παραγωγικότητα και για την εφαρμοστικότητα
Ντουμπράφσκα Σουίτσα για τη Μεσόγειο
Όλιβερ Βαρχέλι για θέματα υγείας
Βούπκε Χοέστρα για θέματα περιβάλλοντος
Άντριους Κουμπίλιους για θέματα άμυνας και διαστήματος
Μάρτα Κος για θέματα διεύρυνσης
Κώστας Καδής για θέματα αλιείας
Μαρία Αλμπουκέρκι για θέματα οικονομικής πολιτικής
Χάτζα Λαμπίπ για θέματα διαχείρισης κρίσεων
Μαρία Αλμπουκέρκι για θέματα οικονομικής πολιτικής
Χάτζα Λαμπίπ για θέματα διαχείρισης κρίσεων
Πιοτρ Σεραφίμ για θέματα προϋπολογισμού
Νταν Γιόργκενσεν για θέματα ενέργειας και οικιστικής πολιτικής
Εκατερίνα Ζαχαρίεβα για startups και θέματα καινοτομίας

Η φον ντερ Λάιεν δεν κατάφερε να έχει ισορροπία μεταξύ των δύο φύλων

Η πρόεδρος της Επιτροπής δήλωσε ότι «δούλεψε εντατικά» για μια ισορροπημένη εκπροσώπηση των φύλων από τα κράτη μέλη, αλλά κατάφερε να επιτύχει μόνο 40% γυναίκες και 60% άνδρες στην Επιτροπή.

Σημείωσε ότι αν και αυτό εξακολουθεί να αποτελεί βελτίωση, πρόσθεσε ότι «όσο και αν έχουμε επιτύχει, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να κάνουμε».

Ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας θα είναι ο Επίτροπος της Ελλάδας στην Κομισιόν.

Ο Απόστολος Τζιτζικώστας γεννήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου του 1978. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες, Εξωτερική Πολιτική και Διπλωματία, στο Georgetown University της Ουάσιγκτον. Εργάστηκε στο Γραφείο του Προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Ευρωπαϊκή Δημόσια Διοίκηση και τα Οικονομικά στο University College of London. Το 2002 δημιούργησε στη Θεσσαλονίκη τη δική του επιχείρηση στον τομέα της παραγωγής, επεξεργασίας και τυποποίησης γαλακτοκομικών προϊόντων με βάση βιολογικά πρότυπα. Είναι παντρεμένος με την επιχειρηματία Ελεάνα Βλάχου και έχουν δύο παιδιά.

Στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2007 εξελέγη Βουλευτής της Α’ Εκλογικής Περιφέρειας Θεσσαλονίκης. Στις Περιφερειακές Εκλογές του Νοεμβρίου 2010 εξελέγη Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης. Στις Περιφερειακές Εκλογές του Μαΐου 2014 εξελέγη Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας. Στις εκλογές του Μαΐου 2019 και του Οκτωβρίου 2023 επανεξελέγη Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας. Τον Νοέμβριο του 2019 εξελέγη Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας και επανεξελέγη Πρόεδρος τον Φεβρουάριο του 2024.

Από το 2015 είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Τον Ιούλιο του 2017 εκλέχθηκε Επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας και Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Το Φεβρουάριο του 2020 εξελέγη Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών και είναι ο πρώτος Ελληνας που εξελέγη επικεφαλής ευρωπαϊκού οργάνου.

Ειδικότερα, ο Απόστολος Τζιτζικώστας, στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου του 2007 εξελέγη βουλευτής λαμβάνοντας 29.166 ψήφους με το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Εκλογική Περιφέρεια Θεσσαλονίκης. 

Ως βουλευτής, διετέλεσε Γραμματέας της Βουλής των Ελλήνων, μέλος της Μόνιμης Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων και της Μόνιμης Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Επιπλέον, μέλος της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Κοινοτικών Υποθέσεων καθώς και της Ειδικής Επιτροπής για τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Οκτώβριο του 2007 ανέλαβε αναπληρωτής τομεάρχης Εξωτερικών της Νέας Δημοκρατίας. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της ομάδας φιλίας της Βουλής των Ελλήνων για τη Χιλή και συμμετείχε στις ομάδες φιλίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τη Ρωσία και την Κίνα.

Εκπροσώπησε τη Βουλή των Ελλήνων στην Οικονομική Επιτροπή της Ευρωμεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης για τη διετία 2007-2009.

Στις εθνικές εκλογές της 4ης Οκτωβρίου του 2009 έλαβε 35.107 ψήφους με το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Εκλογική Περιφέρεια Θεσσαλονίκης, κατέλαβε την πέμπτη θέση, αλλά δεν εξελέγη βουλευτής.

Μεγάλη μείωση του προσδόκιμου ζωής στην Ελλάδα λόγω της πανδημίας, μείωση των δαπανών για την Υγεία ως ποσοστό του ΑΕΠ, σοβαρές ελλείψεις υγειονομικού προσωπικού, δυσκολίες στον έλεγχο της συνταγογράφησης φαρμάκων και της φαρμακευτικής δαπάνης και ανησυχητική αύξηση της χρήσης αντιβιοτικών καταγράφει ανάλυση της Κομισιόν (Ευρωπαϊκό Εξάμηνο) για τον τομέα της Υγείας στην Ελλάδα.

Η ανάλυση αποκαλύπτει τη σοβαρή αναποτελεσματικότητα της πολιτικής της κυβέρνησης για την πανδημία, που αντανακλάται στη μεγάλη μείωση του προσδόκιμου ζωής στην Ελλάδα το 2021, έναντι πολύ μικρότερης στην ΕΕ. Στην Ελλάδα, το προσδόκιμο ζωής έπεσε απότομα από τα 81,4 χρόνια στα 80,2 το 2021, ενώ στην ΕΕ η μείωση ήταν μικρότερη, από 80,4 σε 80,1 χρόνια.

Όπως τονίζει η Κομισιόν, ένας υγιής πληθυσμός και ένα αποτελεσματικό, προσβάσιμο και ανθεκτικό σύστημα υγείας αποτελούν προϋποθέσεις για μια βιώσιμη οικονομία και κοινωνία. Καταγράφοντας την κατάσταση στον τομέα της Υγείας, η Επιτροπή αναφέρει:

• Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα ήταν πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά έχει μειωθεί σημαντικά από το 2019 και τώρα είναι οριακά πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό αντανακλά την επίδραση της νόσου COVID-19 στην Ελλάδα, η οποία προκάλεσε τρεις φορές περισσότερους θανάτους το 2021 από ό,τι το 2020.

Προσδόκιμο ζωής σε Ελλάδα και ΕΕ

Το ποσοστό θνησιμότητας της Ελλάδας από θεραπεύσιμα αίτια ήταν μόλις πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ το 2021. Την ίδια χρονιά, οι κύριες αιτίες θνησιμότητας ήταν ασθένειες του κυκλοφορικού συστήματος («καρδιαγγειακές παθήσεις») και καρκίνος, ακολουθούμενες από τη νόσο COVID-19. Ο καρκίνος του πνεύμονα και οι ισχαιμικές καρδιοπάθειες εξακολουθούν να είναι οι κύριες αιτίες θανάτων που μπορούν να προληφθούν.

Μείωση δαπανών Υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ

• Οι συνολικές δαπάνες υγείας σε σχέση με το ΑΕΠ στην Ελλάδα (9,2%) ήταν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (10,9%) το 2021. Το ποσοστό μειώθηκε από 9,5% το 2020, καθώς η ανάκαμψη του ΑΕΠ ξεπέρασε την αύξηση των δαπανών για την υγεία. Προσωρινά στοιχεία από τον ΟΟΣΑ δείχνουν ότι το 2022 οι συνολικές δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν περαιτέρω στο 8,6% του ΑΕΠ.
• Το 2021, οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία αντιπροσώπευαν το 11,6% των συνολικών δημόσιων δαπανών, που είναι σχεδόν ο μέσος όρος για αυτά τα τελευταία 5 χρόνια. Οι κατά κεφαλήν δαπάνες για ενδονοσοκομειακή περίθαλψη, φαρμακευτικά προϊόντα και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη είναι όλες κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, ως ποσοστό των συνολικών δαπανών για την υγεία, οι δαπάνες για ενδονοσοκομειακή περίθαλψη και φαρμακευτικά προϊόντα είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ, ενώ οι δαπάνες για εξωνοσοκομειακή περίθαλψη είναι και πάλι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ.
• Το 2021, οι δαπάνες για την πρόληψη στην Ελλάδα ανήλθαν στο 4,0 % των συνολικών δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη, έναντι 6,0 % για την ΕΕ συνολικά. Το μερίδιο των συνολικών δαπανών για προληπτική περίθαλψη υπερτριπλασιάστηκε μεταξύ 2019 και 2021 (αύξηση κατά 106 % για την ΕΕ συνολικά). Στην Ελλάδα, οι κύριοι παράγοντες που εξηγούν την αύξηση των δαπανών για προληπτική φροντίδα το 2021 είναι οι σημαντικές αυξήσεις για την ανοσοποίηση και την επιδημιολογική επιτήρηση, καθώς και τα προγράμματα ελέγχου κινδύνων και νοσημάτων.
• Ένα άλλο μέτρο για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας είναι ο εξορθολογισμός της χρήσης αντιβιοτικών. Η κατάσταση στην Ελλάδα είχε βελτιωθεί σημαντικά, με την ημερήσια κατανάλωση το 2021 να μειώνεται στο 69% αυτής του 2019. Ωστόσο, το 2022 αυξήθηκε σημαντικά, στο δεύτερο υψηλότερο επίπεδο στην ΕΕ και σχεδόν πίσω στο επίπεδο του 2019. Σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την εντατικοποίηση των δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, έως το 2030 η Ελλάδα αναμένεται να μειώσει τη συνολική κατανάλωση αντιβιοτικών σε κοινοτικά και νοσοκομειακά περιβάλλοντα συνολικά κατά 27% σε σχέση με το επίπεδο του 2019.

Οι δαπάνες για τη δημόσια Υγεία και οι ελλείψεις προσωπικού

• Οι δαπάνες για τη δημόσια υγεία ως ποσοστό των συνολικών δαπανών για την υγεία (62,1% το 2021) είναι οι χαμηλότερες στην ΕΕ. Το μερίδιο των άμεσων πληρωμών για υγειονομική περίθαλψη είναι πολύ υψηλό (33,3%, το δεύτερο υψηλότερο στην ΕΕ). Το 2022 η Ελλάδα ανέφερε το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού (μεταξύ των χωρών της ΕΕ) που ανέφερε μη καλυπτόμενες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης, με τις μεγαλύτερες ανισότητες στην ΕΕ μεταξύ των εισοδηματικών ομάδων. Υπάρχουν επίσης σημαντικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών. Οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία προβλέπεται να αυξηθούν κατά 0,8 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης έως το 2070 λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, σε σύγκριση με 0,6 εκατοστιαίες μονάδες για την ΕΕ συνολικά.
• Η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό εξουσιοδοτημένων ιατρών, αλλά έναν από τους χαμηλότερους κατά κεφαλήν νοσηλευτές σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Οι γενικοί ιατροί αντιπροσωπεύουν μόνο το 6% όλων των ιατρών, ποσοστό που είναι μακράν το χαμηλότερο μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Σύμφωνα με τον νέο ορισμό που χρησιμοποίησε η Eurostat (μετά την οδηγία 2005/36/ΕΚ της ΕΕ σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων), ο αριθμός νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους (2,1 το 2020) ήταν από τους χαμηλότερους στην ΕΕ και πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ (7,9 το 2021). Επιπλέον, αυτό δεν αναμένεται να βελτιωθεί καθώς ο αριθμός των αποφοίτων νοσηλευτικής είναι σχετικά χαμηλός.

Οι επενδύσεις μέσω Ταμείου Ανάκαμψης

• Ιστορικά, οι επενδύσεις στην υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα υπολείπονται του μέσου όρου της ΕΕ, αλλά τα κονδύλια της ΕΕ παρέχουν σημαντική στήριξη. Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, η Ελλάδα έχει διαθέσει ένα συγκριτικά χαμηλό ποσοστό του ΑΕΠ σε επενδύσεις στον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
• Μέσω του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, η Ελλάδα σχεδιάζει να επενδύσει 1.486 εκατ. ευρώ στην υγειονομική περίθαλψη. Οι μεταρρυθμίσεις στο RRP (σ.σ.: Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) επικεντρώνονται στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, τη φαρμακευτική χρηματοδότηση, τη δημόσια υγεία, την ψυχική υγεία και το σύστημα αμοιβής των νοσοκομείων. Οι επενδύσεις RRP στοχεύουν στις νοσοκομειακές υποδομές και την ψηφιοποίηση, αποσκοπούν στην εισαγωγή της κατ' οίκον νοσηλείας και στη δημιουργία ενός κέντρου ακτινοθεραπείας και μιας αιματολογικής κλινικής για κυτταρική και γενετική θεραπεία.
• Προβλέπονται συμπληρωματικές επενδύσεις στο πλαίσιο των ταμείων της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027. Η Ελλάδα θα επενδύσει περίπου 416 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, κυρίως σε υποδομές υγείας, εξοπλισμό υγείας και ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας. Η Ελλάδα θα διαθέσει επίσης περίπου 323 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus για τη βελτίωση της προσβασιμότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών υγείας, με έμφαση στις περιθωριοποιημένες κοινότητες, τις ευάλωτες ομάδες και τα παιδιά.

Η φαρμακευτική δαπάνη και η πρωτοβάθμια περίθαλψη

• Οι πολιτικές για τη διατήρηση των δημόσιων δαπανών για φαρμακευτικά προϊόντα υπό έλεγχο αντιμετωπίζουν προκλήσεις. Αυτές οι πολιτικές περιλαμβάνουν clawbacks - εντολές αποπληρωμής που εκδίδονται στον κλάδο όταν οι δαπάνες υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό. Για το 2023, τα προσυμφωνημένα ανώτατα όρια του προϋπολογισμού πιθανότατα θα τηρηθούν, καθώς οι αρχές διαπραγματεύτηκαν υψηλότερες εκπτώσεις. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχουν δυσκολίες στον έλεγχο της ζήτησης μέσω υποχρεωτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης και ορθολογικών πρακτικών συνταγογράφησης.
• Οι μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης βασίζονται στην επίτευξη κατάλληλου αριθμού γιατρών και νοσηλευτών. Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις επικεντρώνονται στους γιατρούς. Για να βοηθήσει στην εξοικείωση των φοιτητών ιατρικής με τον τομέα της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων RRP, προστέθηκε μια ενότητα οικογενειακής ιατρικής στα προγράμματα σπουδών όλων των ιατρικών σχολών. Εκτός αυτού, 5 από τις 7 ιατρικές σχολές έχουν πλέον ενεργά ακαδημαϊκά προγράμματα σπουδών στην οικογενειακή ιατρική. Ένα νέο πακέτο αμοιβών προσφέρθηκε στους γιατρούς και τώρα 3.488 γιατροί εργάζονται στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, επιτρέποντας σε περισσότερο από το 50% του πληθυσμού να εγγραφεί σε γιατρό. Στόχος είναι η δημιουργία αποθέματος ιατρών για τη διασφάλιση πλήρους και ισότιμης πρόσβασης στο σύστημα υγείας μέσω της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες υψηλού μεσοπρόθεσμου κινδύνου, στενεύουν τα περιθώρια για μικρότερο στόχο για το πλεόνασμα

Υψηλό μεσοπρόθεσμο κίνδυνο βιωσιμότητας διαπιστώνει η Κομισιόν για το ελληνικό χρέος σε έκθεση που συνέταξε ενόψει της σημερινής συνεδρίασης του Eurogroup, της πρώτης όπου συμμετέχει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης. Οι δυσοίνωες εκτιμήσεις της Κομισιόν ναρκοθετούν την προσπάθεια της κυβέρνησης να συμφωνήσει με τις Βρυξέλλες ένα χαμηλότερο στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα, ώστε να ανοίξει χώρος για παροχές και φοροελαφρύνσεις.

Στο Eurogroup, όπου αναμένεται να εγκριθούν σήμερα οι συστάσεις στα κράτη μέλη για την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2024, η Κομισιόν έχει υποβάλει ενημερωτική έκθεση για την οικονομική κατάσταση των κρατών μελών, η οποία βασίζεται σε επεξεργασία των Προγραμμάτων Σταθερότητας που είχαν υποβάλει τον Απρίλιο οι κυβερνήσεις.

Σε γενικές γραμμές η έκθεση είναι ευνοϊκή για τη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας, όμως η έκθεση βιωσιμότητας χρέους (DSA) που ενσωματώνεται στο έγγραφο δεν επιτρέπει αισιοδοξία ότι τα επόμενα χρόνια θα καταφέρει η κυβέρνηση να επιτύχει ένα σταθερό στόχο, για τον οποίο μιλούσαν τα αρμόδια στελέχη τα τελευταία χρόνια και δεν είναι άλλος από τη μείωση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα (2,3% του ΑΕΠ έως το 2060), ώστε να επιτραπεί μια χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική.

Ειδικότερα, όπως τονίζεται στην ανάλυση της Κομισιόν,

- Η ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους διαπιστώνει ότι οκτώ κράτη μέλη αντιμετωπίζουν υψηλούς κινδύνους βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα. Σύμφωνα με το DSA, τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν υψηλούς κινδύνους βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα (σ.σ.: στην περίοδο έως το 2033) είναι το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία και η Σλοβακία.

- Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες, τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται στους υψηλούς και/ή αυξανόμενους δείκτες χρέους έως το 2033 σύμφωνα με το βασικό σενάριο αμετάβλητης πολιτικής (Βέλγιο, Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία και Πορτογαλία), σε συνδυασμό με την αυξημένη αβεβαιότητα που περιβάλλει τις προβολές του βασικού σεναρίου, όπως υπογραμμίζεται από τη στοχαστική ανάλυση και/ή από την ευπάθεια σε πιο δυσμενείς υποθέσεις (Ισπανία, Ουγγαρία και Σλοβακία).

- Επιπλέον, έντεκα επιπλέον κράτη μέλη αντιμετωπίζουν μέτριους κινδύνους και συγκεκριμένα η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Γερμανία, η Κροατία, η Κύπρος, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβενία και η Φινλανδία, με συνολικά συνεκτικές ενδείξεις στα διάφορα εξεταζόμενα σενάρια. Τα υπόλοιπα οκτώ κράτη μέλη ταξινομούνται ως χαμηλού κινδύνου. Πρόκειται για τη Δανία, την Εσθονία, την Ιρλανδία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, την Αυστρία και τη Σουηδία.

Επίσης, η Κομισιόν τονίζει ότι οι προβλέψεις που κάνει στο βασικό της σενάριο περιβάλλονται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Η Ελλάδα, μαζί με άλλες οκτώ χώρες που παρουσιάζουν ιστορικά υψηλή μεταβλητότητα του χρέους και υψηλό επίπεδο χρέους, αντιμετωπίζουν και τη μεγαλύτερη αβεβαιότητα για την πορεία του χρέους τους μεσοπρόθεσμα. Ο κίνδυνος, εν προκειμένω, είναι να υπάρξει τελικά χειρότερη πορεία του χρέους από την προβλεπόμενη.

Το ευχάριστο για την Ελλάδα είναι ότι βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αντιμετωπίζει χαμηλό κίνδυνο βιωσιμότητας χρέους, όπως και άλλες οκτώ χώρες: Δανία, Εσθονία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Πορτογαλία και Σουηδία.

Μεσοπρόθεσμα, ο κίνδυνος για το ελληνικό χρέος προέρχεται από την αντικατάσταση φθηνών δανείων με ευνοϊκούς όρους που έχει λάβει η χώρα από την Ευρώπη με ακριβότερα δάνεια που θα λαμβάνουμε από την αγορά ομολόγων, σε συνδυασμό με τον χαμηλό μακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, που υπολογίζεται σε 1% - 1,5%.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει υποβάλει από τον Απρίλιο ένα Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα που προβλέπει μεγάλη αύξηση πρωτογενούς πλεονάσματος και σημαντική μείωση του χρέους έως και το 2026. Ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα αναθεωρήθηκε στο 1,1% του ΑΕΠ για το 2023 από 0,7% του ΑΕΠ που ήταν η εκτίμηση στον προϋπολογισμό. Για το 2024, προβλέπεται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα αυξηθεί στο 2,1% του ΑΕΠ και θα ανεβεί περαιτέρω στο 2,3% το 2025 και στο 2,5% το 2026. Το χρέος της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί σε 162,6% του ΑΕΠ το 2023, 150,8% το 2024, 142,6% το 2025 και 135,2% το 2026.

Με αυτές τις προβλέψεις, η κυβέρνηση είναι συνεπής με τη δέσμευση που έχει αναλάβει να διαμορφώνεται σταθερά το πρωτογενές πλεόνασμα στο επίπεδο του 2,3% του ΑΕΠ, που θεωρείται επαρκές για να πληρώνονται όλοι οι τόκοι κάθε χρόνο. Όμως, υπήρχε η προσδοκία ότι στην πορεία, μέσα από διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν και το Eurogroup, ο στόχος θα μπορούσε να αναθεωρηθεί σε ένα επίπεδο λίγο κάτω από το 2%, ώστε να ανοίξει δημοσιονομικός χώρος για φοροελαφρύνσεις και παροχές.

Οι δυσμενείς εκτιμήσεις της Κομισιόν για τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους δημιουργούν πολύ σοβαρές δυσκολίες σε αυτή την προσπάθεια, καθώς αναμένεται ότι, με τους νέους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, εφόσον γίνει δεκτή από τα κράτη μέλη η σχετική πρόταση της Επιτροπής, οι αναλύσεις βιωσιμότητας χρέους θα αποτελούν τον βασικό οδηγό στα προγράμματα που θα διαμορφώνονται κατόπιν διαπραγμάτευσης με κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά.

Tην πρόταση της Κομισιόν στην οποία περιγράφονται μέτρα για τη στήριξη των αγροτών, που θα βοηθήσουν να αμβλυνθούν οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών και την αύξηση της διαθεσιμότητας ζωοτροφών, απεδείχθησαν τα Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έτσι, οι γεωργοί θα μπορούν να λαμβάνουν έως και το 70% των άμεσων ενισχύσεων από τα μέσα του Οκτώβρη καθώς και το 85% των ενισχύσεων αγροτικής ανάπτυξης, αμέσως μετά την επίσημη έγκριση της δέσμης των μέτρων στις αρχές Σεπτεμβρίου.

«Από την έναρξη των ακραίων κλιματικών φαινομένων παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς την κατάσταση και είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε τους αγρότες μας» επεσήμανε ο επίτροπος Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, Φιλ Χόγκαν συμπληρώνοντας: «Η Επιτροπή βρίσκεται σε στενή επαφή με όλα τα κράτη μέλη και αντιδράσαμε ταχέως όποτε κρίθηκε απαραίτητο. Τα μέτρα αυτά αναμένεται να ανακουφίσουν οικονομικά τους Ευρωπαίους γεωργούς και να τους προστατεύσουν από την έλλειψη χορτονομών για τα ζώα τους».

Παράλληλα, θα επιτρέπονται οι παρεκκλίσεις από ορισμένους κανόνες οικολογικού προσανατολισμού για την αύξηση της διαθεσιμότητας ζωοτροφών. Οι παρεκκλίσεις αυτές περιλαμβάνουν τις εξής δυνατότητες:

-να θεωρείται η γη υπό αγρανάπαυση ως ξεχωριστή καλλιέργεια ή ως περιοχή οικολογικής εστίασης, ακόμα και αν έχει βοσκηθεί ή αν έχει πραγματοποιηθεί συγκομιδή·

-να σπείρονται εμβόλιμες καλλιέργειες ως αμιγείς καλλιέργειες (και όχι ως μείγμα καλλιεργειών όπως προβλέπεται επί του παρόντος) εάν προορίζονται για βοσκή ή παραγωγή χορτονομής·

-να συντομεύεται η ελάχιστη περίοδος 8 εβδομάδων που προβλέπεται για τις εμβόλιμες καλλιέργειες, ώστε να επιτραπεί στους παραγωγούς αροτραίων καλλιεργειών να σπείρουν τις χειμερινές τους καλλιέργειες εγκαίρως μετά τις «εμβόλιμες καλλιέργειες».

Μπορεί στην χώρα μας να έχει ανακοινωθεί επανειλημμένος ότι οι αστυνομικές ταυτότητες θα αλλάξουν αλλά να παραμένουν άφαντες αλλά η Κομισιόν φαίνεται πως έχει άλλα σχέδια

Η Κομισιόν ενέκρινε πρόσθετη ενίσχυση 12,8 εκατ. ευρώ στους παραγωγούς ροδάκινων και νεκταρινιών σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία.

Με το ποσό αυτό θα