Στις μέρες μας και στις συνεχώς αναπτυσσόμενες κοινωνίες, όπου, εκτός του ότι ο πληθυσμός αυξάνεται ραγδαία, αυξάνεται - ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης - και η αγοραστική δύναμη των πολιτών με αποτέλεσμα τη μεγάλη κατανάλωση αγαθών.
Ως απόρροια του γεγονότος αυτού καθίσταται απαραίτητη η διαχείριση των αποβλήτων καθώς τα φυσικά διαθέσιμα των πόρων συνεχώς μειώνονται εξίσου ραγδαία.
Το μοντέλο της γραμμικής οικονομίας, όπου στο τέλος ζωής τους τα προϊόντα απορρίπτονται, θα πρέπει να δώσει τη θέση του σε εκείνο της κυκλικής οικονομίας στο οποίο εφαρμόζονται οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της επαναχρησιμοποίησης των υλικών.
Η κυκλική οικονομία είναι ένα παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο που αποσκοπεί στην αύξηση της αποδοτικότητας των πρώτων υλών, μέσω της χρήσης των υλικών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με παράλληλη ελαχιστοποίηση της χρήσης φυσικών πόρων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ορίζει την κυκλική οικονομια ως "ένα μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, το οποίο περιλαμβάνει την ανταλλαγή, εκμίσθωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση και ανακύκλωση των υπαρχόντων υλικών και προϊόντων όσο το δυνατόν περισσότερο προκειμένου να παραταθεί ο κύκλος ζωής τους. Στην πράξη, η κυκλική οικονομία υποδηλώνει τη μείωση των αποβλήτων στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Όταν ένα προϊόν φτάνει στο τέλος της ζωής του, τα υλικά κατασκευής του διατηρούνται μέσα στην οικονομία με οποιοδήποτε δυνατό τρόπο για να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στο προϊόν.
Στις ανεπτυγμένες χώρες, η ανακύκλωση που πραγματοποιούν οι πολίτες στα οικιακά τους απόβλητα έχει φτάσει σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ σε κάποιες χώρες έχει φτάσει στο υψηλότερο σημείο που θα μπορούσε. Επειδή επίσης, οι πολίτες κατά τη διάρκεια της ημέρας περνούν πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός του σπιτιού, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανακύκλωση συσκευασιών όταν οι πολίτες βρίσκονται στη δουλειά τους ή στο δρόμο
Οι αρχές της έννοιας της κυκλικής οικονομίας περιλαμβάνουν την «αρχή των 3R» (reduce, reuse, recycle – ελαχιστοποίηση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση) και την «αρχή των 6R» (reuse, recycle, redesign, remanufacture, reduce, recover – επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, επανασχεδιασμός, ανακατασκευή, ελαχιστοποίηση, ανάκτηση)
Ήδη από το 2006, η Ευρωπαϊκή Ένωση ασχολείται με ζητήματα περιβαλλοντικής μετάβασης μετατρέποντάς τα σε οδηγίες και κανονισμούς,
Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα σε αυτό τον τομέα;
Η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία τους κανονισμούς και οδηγίες της Ε.Ε.. Έτσι Το Δεκέμβριο του 2018, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δημοσίευσε την Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία που συνάδει με αυτήν της Ευρωπαϊκής στρατηγικής και η οποία στηρίζει την προώθηση αυτού του οικονομικού μοντέλου. H Εθνική Στρατηγική είναι ένα πλαίσιο εργαλείων και κινήτρων για τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων (αποβλήτων, κτιρίων και φυσικών πόρων), την ανάπτυξη της κυκλικής επιχειρηματικότητας (οικοσχεδιασμός, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής προϊόντων, επισκευή και ανακαινίσεις, καθώς και πάρκα βιομηχανικής συμβίωσης) και την προώθηση της κυκλικής κατανάλωσης. Μεταξύ άλλων η εθνική στρατηγική προβλέπει κανονιστικές και νομοθετικές ρυθμίσεις, δράσεις βελτίωσης της χρηματοδότητησης, δράσεις τεχνογνωσίας και ενημέρωσης και δράσεις διακυβέρνησης.
Στις 19 Απριλίου 2019 καταργείται το τέλος ταφής απορριμμάτων και αντικαθίσταται από την εισφορά κυκλικής οικονομίας, με τροπολογία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ολοκληρώνουν την τιμολογιακή πολιτική απορριμμάτων με βάση το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, στηρίζονται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και δημιουργούν οικονομικά κίνητρα για ΟΤΑ, πολίτες και επιχειρήσεις, με στόχο την κυκλική οικονομία και την οικονομία μηδενικών αποβλήτων.
Παρόλα αυτά, ο δείκτης απόδοσης της κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα για το 2019 ήταν αρκετά χαμηλός με την πλειοψηφία των δεικτών που αφορούν την κυκλική οικονομία να βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις για το σύνολο των 28 χωρών της ΕΕ. Τον Οκτώβριο 2020 ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης στο περιβάλλον (τέλος πλαστικής σακούλας, κατάργηση πλαστικών πιάτων-ποτηριών μιάς χρήσης).
Το Μάρτιο 2021 τέθηκε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το Νέο Σχέδιο Δράσης της Ελλάδας για την Κυκλική Οικονομία – Οδικός Χάρτης. Το σχέδιο περιλαμβάνει δράσεις για βιώσιμη παραγωγή και βιομηχανική πολιτική, δράσεις για βιώσιμη κατανάλωση, δράσεις για λιγότερα απόβλητα με μεγαλύτερη αξία, οριζόντιες δράσεις και ειδικές δράσεις για βασικά προϊόντα που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα. Τα κείμενο του σχεδίου δράσης βρίσκεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Συσκεκριμένα στους συνδέσμου:
https://ypen.gov.gr/wp-content/uploads/2022/03/SXEDIO-DRASHS-KO-8.pdf
https://ypen.gov.gr/perivallon/kykliki-oikonomia/16052-2/
Στο σχολείο μας, το 1ο Γενικό Λύκειο Αλεξάνδρειας, εδώ και αρκετό καιρό έχει αναληφθεί πρωτοβουλία από εκπαιδευτικούς ώστε να μεταδοθεί και να δημιουργηθεί στους μαθητές κουλτούρα ευαισθητοποίησης σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον.
Στην κατεύθυνση αυτή πραγματοποιούνται διάφορες δράσεις, όπως ενημέρωση για θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, της κυκλικής οικονομίας και της ανακύκλωσης.
Για τις δράσεις ανακύκλωσης που υλοποιούνται στο σχολείο μας θα επανέλθουμε άμεσα σε επόμενο άρθρο μας .
ΑΠΟ ΤΟ 1ο ΓΕ.Λ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
