τρόπο τους συνανθρώπους τους και τους απλώνουν το χέρι, φαντάζουν σαν μια όαση στην έρημο και σαν φάρος ελπίδας πως ο κόσμος μας μια μέρα θα αλλάξει.
Γνώρισα τον κ. Πάρι Διαμαντίδη τον Οκτώβριο του 2014, λίγο καιρό αφού είχε επιστρέψει από ένα σπουδαίο ταξίδι ζωής στην Ιταλία, για να εκπαιδευτεί ως ο πρώτος εκπαιδευτής σκύλων οδηγών τυφλών και κινητικότητας στην Ελλάδα. Έχοντας ο ίδιος πολλά χρόνια σπουδών ψυχολογίας πίσω του και αφού εργάστηκε αρκετά χρόνια ως ψυχοθεραπευτής, φάνταζε στα μάτια μου αρχικά ως ο πιο κατάλληλος για αυτή τη θέση.
Τώρα έπειτα από συζητήσεις που έχω κάνει μαζί του και μετά από αυτή τη συνέντευξη που ακολουθεί, έχω πλέον ξεκάθαρα πειστεί. Πως είναι ένας άνθρωπος με όραμα, που εμπνέει με την παρουσία του ηρεμία, αλτρουισμό, προσήλωση, ευελιξία, διαθεσιμότητα και απόλυτο σεβασμό απέναντι στους ανθρώπους και τα ζώα.
Και είναι γεγονός πως αποτελεί μαζί με την Ιωάννα- Μαρία Γκέρτσου, το θεμέλιο λίθο μιας ανθρωπιστικής σπουδαίας πορείας που ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια στην Ελλάδα για να χαρίσει την προσβασιμότητα σε όλους τους ανθρώπους χωρίς όραση ή με κινητικά προβλήματα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής.
Και επιβεβαιώσα την άποψη μου που είχα πάντα πως δεν είναι όλοι οι άνθρωποι για όλες τις θέσεις και πως όλοι εκείνοι που επιμένουν στους καιρούς μας να "εξασκούν" λειτούργημα αποτελούν εξαιρέσεις φωτεινές και μας δείχνουν πώς να "βαδίζουμε" σωστά το δρόμο της αγάπης.
Ευχαριστώ μέσα από τα βάθη της καρδιάς μου τον κ. Πάρι Διαμαντίδη, που ανάμεσα στο υπερφορτωμένο πρόγραμμα του, καθώς ετοιμάζει ακόμη έναν σκύλο- οδηγό για να δωριστεί ως τα μάτια του σε έναν ακόμη τυφλό συμπολίτη μας, δέχτηκε να μου παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη με μεγάλη διάθεση. Κόντρα λοιπόν, στην άτακτη ροή της ελληνικής πραγματικότητας, μόνο τύχη μπορείς να νιώθεις που υπάρχει ανάμεσα μας ένας άνθρωπος που με απόλυτη συναίσθηση του σπουδαίου έργου που αναλαμβάνει, κατορθώνει μέρα τη μέρα να εδραιώσει το δικαίωμα της καθολικής πρόσβασης όλων των τυφλών συνανθρώπων μας και μάλιστα υπό την ασπίδα της κρατικής νομοθεσίας.
Που αγωνίζεται με τον τρόπο του να εδραιώσει το δικαίωμα στα άτομα με "ιδιαιτερότητες" να απολαμβάνουν μια φυσιολογική ζωή, κοινωνική και πολιτιστική, αλλά και να μας πάρει ο άνεμος της πνοής του, εθελοντές στο πλάι όλων όσων στηρίζουν τη σχολή "Λάρα", στο μέτρο που ο καθένας μας μπορεί. Για να φωνάξουμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας πως "ναι, θέλουμε να αλλάξουμε το κατεστημένο, γιατί υπάρχουν και άνθρωποι που με τα μάτια του σκύλου τους βγαίνουν στο φως!"....
· Ποιος είναι ο χρόνος που απαιτείται για να λειτουργήσουν ως ομάδα και ποιος ο βαθμός αλληλεξάρτησης μεταξύ χειριστή και σκύλου οδηγού;
Παίρνει περί τους 6-8 μήνες το δέσιμο της ομάδας, και ολοκληρώνεται στον 1ο χρόνο. Ο χειριστής εξαρτάται αποκλειστικά από τον σκύλο οδηγό του ,που γίνεται η προέκταση του εαυτού του, όταν εκείνος δουλεύει. Ο σκύλος εξαρτάται και αυτός σε μεγάλο βαθμό από το χειριστή του, καθώς δεν είναι “gps” και περιμένει εντολές από αυτόν.
· Πόσο διαρκεί η εκπαίδευση του σκύλου-οδηγού είτε μόνος του είτε μαζί με το χειριστή του;
Η εκπαίδευση του σκύλου συνολικά διαρκεί 18-20 μήνες. Οι πρώτοι 12 μήνες έχουν να κάνουν με τη ζωή του σκύλου ως κουτάβι και γίνεται η κοινωνικοποίηση του και η βασική υπακοή, καθώς και η έκθεση του σε διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος όπως και η εξοικείωσή του με τα μέσα μεταφοράς.
Μετά ακολουθεί η ειδική εκπαίδευση στο σαμάρι(περίπου 6-7μήνες) και τέλος η συνεκπαίδευση με τον μελλοντικό χειριστή του (3-4 εβδομάδες).
· Εσείς ως εκπαιδευτής των σκύλων οδηγών τυφλών, έχετε με κάποιο τρόπο κάποια ανάμειξη στην επιλογή του χειριστή στον οποίο θα δοθεί ο σκύλος;
Ο κάθε μελλοντικός χειριστής περνάει απο αξιολόγηση από εμένα τον ίδιο για τις ικανότητες του στην κινητικότητα και τον προσανατολισμό. Εφόσον κριθεί κατάλληλος μπαίνει σε πρόγραμμα ώστε να αποκτήσει σκύλο οδηγό. Συνήθως ο σκύλος δίνεται ανάλογα με την προτεραιότητα των αιτήσεων , είναι στην ευχέρειά μου όμως κρίνοντας κάποια χαρακτηριστικά του σκύλου που εκπαιδεύω και του εκάστοτε μελλοντικού χειριστή να προσπαθήσω όσο μπορώ να ταιριάξω σκύλο-χειριστή, συμφωνα με την προσωπικότητα τους, ενδιαφέροντα, ηλικία, ώρες ενασχόλησης με το σκύλο,διαδρομές ημερήσιες που χρειάζεται ο σκύλος να είναι στο σαμάρι κλπ.
· Η συνεκπαίδευση τυφλού χειριστή και σκύλου γίνεται από την αρχή στον τόπο κατοικίας του πρώτου; Επίσης, μετά την εκπαίδευση του σκύλου, θα είναι ικανός ο χειριστής να επιλέξει και άγνωστες διαδρομές;
Ακριβώς επειδή πιστεύω στην αυτονομία και την ελευθερία που παρέχει ο σκύλος οδηγός, η συνεκπαίδευση ξεκινάει σε άγνωστες για τον χειριστή διαδρομές και καταλήγει στις διαδρομές που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δώσει εφόδια από την αρχή κιόλας στον χειριστή να αντιμετωπίσει μελλοντικά, όταν πλέον έχει “δέσει” με το σκύλο οδηγό του, οποιεσδήποτε συνθήκες και ακόμα και άγνωστες για αυτόν διαδρομές. Σημειωτέον ότι ο χειριστής γνωρίζει καλό προσανατολισμό σε αυτή την περίπτωση.
· Προσωπική μου άποψη είναι ότι ζούμε σε μια χώρα όπου οι κρατικές παροχές είναι μηδαμινές και η ρυμοτομία των πόλεων δυστυχώς τριτοκοσμική. Ως εκπαιδευτής σκύλων οδηγών τυφλών και κινητικότητας, ποια είναι η γνώμη σας για την προσβασιμότητα σε άτομα με οποιουδήποτε είδους αναπηρία στις ελληνικές πόλεις;
Η απάντηση μου είναι ακριβώς η ερώτησή σας. Η άσχημη ρυμοτομία,η ασυνειδησία και η έλλειψη επιμόρφωσης της κοινωνίας για τα Α.Μ.Ε.Α., όπως και η απουσία του κράτους, καθιστούν σαφέστατα το έργο ενός εκπαιδευτή σκύλων οδηγών και κινητικότητας πολύ πιο δύσκολο. Το ίδιο ισχύει και για τον μελλοντικό τυφλό χειριστηή ,και πόσο μάλλον για το σκύλο. Όπως μου είχε πει ένας φίλος που είδε από κοντά όλη την πορεία της εκπαίδευσης ενοός σκύλου οδηγού που εκπαίδευσα στο παρελθόν, χαρακτηριστικά προσδιόρισε τον σκύλο ως “κομάντο”, βλέποντάς τον να κινείται στις ελληνικές πόλεις...
· Στην Ελλάδα, πόσοι είναι σήμερα οι σκύλοι οδηγοί τυφλών και πόσοι από αυτούς εκπαιδεύτηκαν εδώ;
Μπορώ με σιγουριά να πω πως αυτή τη στιγμή σκύλοι οδηγοί που προέρχονται από τη σχολή “Λάρα”, στην οποία ανήκω και εγώ, και δουλεύουν έξω στους δρόμους της Αθήνας ή της επαρχίας είναι σε σύνολο 5 και σύντομα θα υπάρχει και 6ος στις αρχές του καλοκαιριού. Εδώ έχουν εκπαιδευτεί οι 3, και οι 6 εχουν συνεκπαιδευτεί και στην Ελλάδα.
· Τι πλεονεκτήματα δίνει ένας σκύλος οδηγός σε έναν άνθρωπο με μερική ή ολική απώλεια όρασης;
Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και σημαντικά. Μερικά από αυτά είναι η ανεξαρτησία και η ασφάλεια στην κίνηση, η γρήγορη και πιο αυτόνομη μετακίνηση, και φυσικά να μην ξεχνάμε τις ευεργετικές ιδιότητες που προσφέρει η συσχέτιση του σκύλου με τον άνθρωπο.
· Πώς επιλέγεται ένας σκύλος οδηγός από κουτάβι, ώστε να γίνει σκύλος οδηγός; Γιατί είναι ως επί το πλείστον τα Λαμπραντόρ;
Ένα κουτάβι περνάει από ειδικά σταθμισμένα τεστ που εξετάζουν την ιδιοσυγκρασία του σκύλου, τις δυνατότητές του και την ανταπόκριση του σε διάφορα ερεθίσματα, ώστε να κριθεί κατάλληλος για μελλοντικός σκύλος οδηγός. Αυτά διεξάγονται από εμένα και καταγράφονται, ώστε να υπάρχει βάση δεδομένων και να παρακολουθώ τις όποιες αλλαγές στην πορεία και εξέλιξη του εκάστοτε κουταβιού που βάζω σε πρόγραμμα. Τα Λαμπραντόρ θεωρούνται μια κλασσική και παραδοσιακή φυλή εργασίας, και ως επί το πλείστον είναι αυτά που προτιμούνται από τις περισσότερες σχολές σκύλων οδηγών στον κόσμο, λόγω ταμπεραμέντου, χαρούμενου και ήπιου χαρακτήρα, έλλειψης επιθετικότητας, και λόγω της εργατικότητάς τους. Τα Λαμπραντόρ είναι σκύλοι που θέλουν πάντα να προσφέρουν. Είναι εργάτες!
· Υπάρχει η νομοθεσία στα χαρτιά, που επιτρέπει την καθολική πρόσβαση των σκύλων οδηγών τυφλών σε όλα τα ΜΜΜ, αλλά χρειάζεται σίγουρα θεωρώ και αλλαγή νοοτροπίας. Οι σκύλοι και οι χειριστές τους από τη σχολή Λάρα αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα προσβασιμότητας στον τομέα αυτό;
Σε κάποιες περιπτώσεις ναι. Με τη συνεχή επανάληψη βέβαια, και με το να βλέπουν τους χειριστές μας να κυκλοφορούν με τα ΜΜΜ συχνά, εξοικειώνονται σιγά σιγά και οδηγοί ΜΜΜ και κόσμος, οπότε και δεν υπάρχουν πλέον ευτυχώς σοβαρά προβλήματα άρνησης πρόσβασης. Σε σπάνιες περιπτώσεις ο χειριστής αφού ενημερώσει και πάλι αρνηθεί πρόσβασης έχει την ευχέρεια να καλέσει την αστυνομία και να επέμβει πλέον ,υποστηριζόμενος τα δικαιώματά του.
· Είναι αλήθεια πως ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει από ψυχολογία του σκύλου και δυστυχώς δεν διατίθεται συχνά και να μάθει.
Ο σκύλος οδηγός είναι σαφώς ένα απόλυτα ισορροπημένο και κοινωνικοποιημένο ζώο που ακολουθεί πιστά την «εργασία» που του έχει ανατεθεί. Ο χειριστής λοιπόν, βρίσκεται σε μια κοινωνική εκδήλωση ή ακόμη και σε ένα πάρκο, όπου υπάρχουν είτε ένας είτε περισσότεροι που ως κλασικοί «αγενείς», επιτρέψτε μου την έκφραση, φιλόζωοι επιμένουν να τρέξουν κατά πάνω τους να χαϊδέψουν άγαρμπα το σκυλάκι, χωρίς σαφώς τη στοιχειώδη ευγένεια να ρωτήσουν αν μπορούν , ακόμη και αν διακρίνουν το ειδικό σαμάρι. Τι γίνεται στην περίπτωση αυτή;
Οι χειριστές μας εκπαιδεύονται στο να μιλάνε στον κόσμο αρχικά. Μπορούν να εξηγήσουν ότι ο σκύλος αυτός δουλεύει, ώστε και να “συνετίσουν” κάποιους “υπερβολικούς”. Επίσης οι ίδιοι οι σκύλοι μαθαίνουν να επικεντρώνονται στον χειριστή τους, οπότε και γίνεται πιο δύσκολο το έργο των “ενοχλητικών”.
· Στις μέρες μας παρατηρείται πολύ έντονα το φαινόμενο του υπερπληθυσμού των αδέσποτων ζώων, τα οποία μάλιστα σε περιόδους οίστρου μιας θηλυκιάς δημιουργούν αγέλες και παρουσιάζουν τάσεις επιθετικότητας τόσο απέναντι σε ανθρώπους όσο και απέναντι σε ζώα. Ως η ίδια κηδεμόνας 3 κακοποιημένων σκύλων, όπου τον έναν περιμάζεψα ένα βράδυ μέσα από μια αγέλη 15 περίπου εξαγριωμένων σκύλων με σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή μου, αναρωτιέμαι κατά πόσο ένας άνθρωπος με τόσο μεγάλη δυσκολία στην όραση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια πιθανή επίθεση από αδέσποτα ζώα στο σκύλο του.
· Καταρχήν οι σκύλοι οδηγοί είναι όλοι τους στειρωμένοι, οπότε δεν έχουν ορμόνες. Στο θέμα τώρα των επιθέσεων που αναφερθήκατε, οι χειριστές μας εκπαιδεύονται και στον τρόπο αντιμετώπισης απέναντι στα αδέσποτα ζώα και επομένως και στο πως θα τα απομακρύνουν.
· Οι εντολές αλήθεια γιατί είναι στην ιταλική γλώσσα;
Είναι μια γλώσσα εύηχη που ανταποκρίνεται ο σκύλος, και επίσης χρησιμοποιείται και για την αποφυγή της απόσπασης της προσοχής του σκύλου από έναν περαστικό που θα πει “έλα,έλα σκυλάκι”,κλπ.
· Ο σκύλος όπως διάβασα εκπαιδεύεται πρώτα από εθελοντή στη βασική εκπαίδευση υπακοής, από τον οποίο και κοινωνικοποιείται και έπειτα έρχεται στα χέρια σας. Υπάρχει κάποιος ειδικός λόγος για αυτό; Επίσης, διάβασα ακόμη ότι οι σκύλοι-οδηγοί εκπαιδεύονται χωρίς να έχουν οπτική επαφή με τους εκπαιδευτές τους. Αυτό τι ακριβώς σημαίνει;
Οι εθελοντές αναλαμβάνουν το πρώτο στάδιο της εκπαίδευσης με την εποπτεία του εκπαιδευτή. Τους επισκεπτομαι 3 με 4 φορές το μήνα και τους δείχνω πώς να προχωρήσουν παρακάτω και βλέπω και την υγεία του σκύλου ,όπως επίσης και την πρόοδο. Ο λόγος για αυτό είναι γιατί αυτά τα σκυλιά καλούνται μελλοντικά να εργαστούν σκληρά για το χειριστή τους, οπότε και είναι καλό να πάρουν όλη την αγάπη μιας ανάδοχης οικογένειας , να μάθουν να λειτουργούν σε ενα οικογενειακό περιβάλλον, να ζουν εντός της οικίας των εθελοντών και όχι απομονωμένα.
Να μάθουν όρια, να γνωρίσουν όσο περισσότερο κόσμο και άλλα ζώα και να ζήσουν μέχρι την ενηλικίωσή τους μαζί με ανθρώπους και να γνωρίσουν τη συντροφικότητα. Όσον αφορά την οπτική επαφή, ως εκπαιδευτής προσπαθώ πολλές φορές να λειτουργήσω σαν “τυφλός”, έχοντας πάντα στο μυαλό μου την κίνηση ενός μη βλέποντα και αναπαριστώντας τον συχνά πυκνά κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Π.χ. Πάντοτε εκπαιδεύω φορώντας γυαλιά ηλίου, ακόμα και όταν η ημέρα είναι σκοτεινή, βροχερή,κλπ. Με αυτό τον τρόπο ο σκύλος δε γνωρίζει πού κοιτάω. Ο σκύλος οδηγός, όταν έρθει σε επαφή με τον τυφλό χειριστή, αμέσως καταλαβαίνει τη διαφορά, σε σχέση με εμένα. Πρόκειται για την ευφυία που διαθέτουν οι σκύλοι οδηγοί, και αυτό είναι κάτι μαγικό.
· Ο όρος που χρησιμοποιείτε «έξυπνη ανυπακοή», όπου ο σκύλος επιλέγει ανάλογα με την περίσταση να μην υπακούσει στο χειριστή του, σε ποιες περιπτώσεις εξυπηρετεί;
Ας υποθέσουμε οτι ο χειριστής δίνει εντολή στον σκύλο του να περάσει μια διάβαση και δεν έχει αντιληφθεί ένα διερχόμενο αυτοκίνητο. Ο σκύλος για κάποια μέτρα μπορεί να αντιληφθεί το αυτοκίνητο αυτό και να μην υπακούσει την εντολή του χειριστή και έτσι μπορούν να αποφευχθούν πολλά ατυχήματα.
· Η αλήθεια είναι πως όταν συνάντησα τους σκύλους οδηγούς στην έκθεση «Κατοικίδια Εν δράσει» παρατήρησα σκυλιά πολύ ευτυχισμένα και ισορροπημένα, όταν δεν εργάζονταν. Οι σκύλοι οδηγοί πώς εκτονώνονται; Είναι αρμοδιότητα του χειριστή να υποθέσω όπως συμβαίνει και με όλα τα σκυλιά συντροφιάς;
Ακριβώς έτσι! Οι χειριστές είναι υπεύθυνοι να βγάζουν τους σκύλους τους βόλτες και να βρίσκουν χώρους να τους αφήνουν να εκτονωθούν, είτε πετώντας τους ένα μπαλάκι, είτε με το να τους αφήσουν για κάποιο χρονικό διάστημα να τρέξουν με άλλα σκυλιά που βρίσκονται εκεί.
· Αντιλαμβάνονται την τύφλωση του χειριστή τους και το γεγονός ότι είναι τα «μάτια» του;
Ναι το αντιλαμβάνονται, όπως εξήγησα και σε προηγούμενη απάντησή μου. Έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν τις διαφορές από έναν βλέποντα και έναν μη βλέποντα και αυτό είναι και κομμάτι της εκπαίδευσης που παίρνουν.
· Ο σκύλος όπως όλοι ξέρουμε είναι ένα νοήμων ον με συναισθήματα. Τι γίνεται στην περίπτωση που ένας σκύλος οδηγός τυφλού παρουσιάσει φοβίες; Η είναι τόσο απόλυτα κοινωνικοποιημένος πριν δοθεί, ώστε να αποκλείεται εκ των πραγμάτων αυτή η πιθανότητα. Το ρωτάω, γιατί πολύ συχνά αναρωτιέμαι μετά από το γερό δέσιμο σαφώς που δημιουργείται ανάμεσα στο σκύλο οδηγό και στον τυφλό χειριστή, πόσο συναισθηματικά δύσκολο θα είναι να τον αποχωριστεί…..
Αυτό συμβαίνει σε σπάνιες περιπτώσεις, λόγω της όλης διαδικασίας που περνάει ένας σκύλος πριν δοθεί στον μελλοντικό χειριστή του. Περνάνε τεστ, που ελέγχονται οι φοβίες τους από πολύ μικρή ηλικία. Στην πορεία διορθώνονται κάποια θέματα εγκαίρως, αν χρειαστεί. Αν ένας σκύλος οδηγός αναπτύξει φοβίες στην πορεία της καριέρας του, θα είναι θέμα χειρισμού και όχι του ίδιου του σκύλου.
· Διαβάζοντας για τις σπουδές ψυχολογίας που έχετε κάνει και καθώς έχετε δουλέψει για αρκετά χρόνια στον τομέα της ψυχοθεραπείας, αυτό το γεγονός κατά πόσο βοήθησε σε αυτή την πορεία που ακολουθήσατε σε σχέση με το σκύλο;
Βοήθησε πολύ. Δεν δύναται κατά τη γνώμη μου εκπαιδευτής σκύλων οδηγών και κινητικότητας χωρίς γνώσεις ψυχολογίας και τυφλολογίας. Το επάγγελμα μας είναι λειτούργημα και επαφείεται σε σχέσεις ανθρώπων-σκύλων. Μιλάμε για ζωντανούς οργανισμούς, όχι για ρομπότ που εκτελούν εντολές χωρίς συναισθήματα.
· Ποια είναι εν συντομία η καθημερινότητα ενός εκπαιδευτή σκύλων οδηγών τυφλών και κινητικότητας, «επάγγελμα» που σε όλους μας φαίνεται εξαιρετικά χρονοβόρο και δύσκολο;
Μπορώ να περιγράψω απλά μια μέρα με τον σκύλο που εκπαιδεύω τώρα. Θα ξεκινήσουμε το πρωί , την ίδια ώρα, θα πάμε βόλτα, μετά θα κοινωνικοποιηθούμε με τον κόσμο, θα βάλουμε το ειδικό σαμάρι, θα εργαστούμε, θα πάρουμε μετρό, τρένο, αυτοκίνητο,κ.ο.κ. Θα βρεθούμε σε άγνωστα μέρη και θα εργαστούμε πάλι. Θα κάνουμε διάλειμμα, θα τρέξουμε,θα παίξουμε, θα εκτονωθούμε. Μετά θα κάνουμε εκπαίδευση ειδικών εντολών πολλές φορές ( βρες μου μια καρέκλα), ενώ τελειώνοντας θα κάνουμε μια μικρή ακόμα βόλτα και θα επιστρέψουμε στο σπίτι μας. Εκεί ο καθένας μας, μάλλον ο σκύλος περισσότερο, θα περάσει τον ελεύθερό του χρόνο παίζοντας, θα ξεκουραστεί, θα φάει κλπ.
· Ζούμε σε εποχές που φαντάζει κάτι πέρα από επιτακτική η ανάγκη να βοηθήσουμε όσο μπορούμε το συνάνθρωπο. Τελικά αισθάνεστε ο καλός Σαμαρείτης της διπλανής πόρτας που γίνεστε το μέσο για να χαρίσετε «τα μάτια» σε κάποιον από τους 50.000 περίπου συμπολίτες μας;
Η αγάπη μου για τον άνθρωπο και το σκύλο νομίζω με έκανε να ακολουθήσω αυτό το επάγγελμα. Δε θεωρώ τον εαυτό μου καλό Σαμαρείτη. Είναι και αυτό ένα επάγγελμα. Θεωρώ ότι όποιος μπορεί σήμερα να κάνει το “χόμπι” του επάγγελμα και να αγαπάει πραγματικά αυτό που κάνει και τον γεμίζει, είναι πλήρης. Τέλος, η ηθική ικανοποιηση που παίρνω βλέποντας τις ομάδες που έχω εκπαιδεύσει να κινούνται με ελευθερία και αυτονομία στους δρόμους , και το πόσο αλλάζει και αναπτερώνει ψυχικά τους ανθρώπους αυτούς η συνύπαρξη με ένα σκύλο οδηγό,έείναι μαγικό.
· Αν γυρνούσατε το χρόνο πίσω, θα «αλλάζατε» τις σπουδές ψυχολογίας που κάνατε με περισσότερες ώρες μελέτης πάνω στην ψυχοσύνθεση του σκύλου και βασικά στον τομέα με τον οποίο επιλέξατε να ασχοληθείτε;
Ποτέ δεν είναι αργά για να μάθουμε όλοι περισσότερα. Κάθε μέρα μαθαίνουμε καινούρια πράγματα άλλωστε από την ιίδια τη ζωή εμπράκτως. Δε θα το έκανα λοιπόν, γιατί όλα αυτά τα χρόνια σπουδών και οι ατελείωτες ώρες μελέτης και έρευνας της ψυχοσύνθεσης του ανθρώπου, με βοηθάει σήμερα να υποστηρίζω αυτό το επάγγελμα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, και να μπορώ να στηρίζω τους χειριστές , όπου και είναι το κύριο μέλημα στη δουλειά μου, όσο και αν αγαπάω και λατρεύω τους σκύλους. Εδώ να σημειώσω ότι είμαι ιδιοκτήτης 2 υπέροχων Λαμπραντόρ που δεν τα αποχωρίζομαι ποτέ, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι στη δουλειά μου δε θα βάλω προτεραιότητα τον άνθρωπο και όχι το σκύλο.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ και σας εύχομαι καλή δύναμη και καλή συνέχεια στο σπουδαίο έργο σας!
