Ήρωες του 1821, οι περισσότεροι είχαν τέλος τραγικό: όσους δεν σκότωσαν οι Τούρκοι, τους οδήγησαν στον θάνατο οι Έλληνες με τον τρόπο τους· άλλους τους λύγισε η φτώχεια και η λησμονιά!
Πάνε τρία χρόνια πια από τότε που γιορτάσαμε περίλαμπρα τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Κάποιοι στάθηκαν προσοχή και δέος μπροστά στην Επέτειο, κάποιοι άλλοι στά(λ)θηκαν με περισσή βιασύνη και βουλιμία στα Ταμεία και οι «πολλοί» προσπέρασαν το γεγονός με μια μερίδα σκορδαλιά κι έναν μπακαλιάρο αμφιλεγόμενης προέλευσης…
Και τα χρόνια διαβαίνουν σαν σε παρέλαση και καλό είναι να μην λησμονούμε εκτός από τις λαμπρές και τις ομιχλώδεις σελίδες της Ιστορίας. Οι «ομιχλώδεις» σελίδες, άλλωστε είναι περισσότερο διδακτικές από τις λαμπρές: μαθαίνεις να ταξιδεύεις με μπούσουλα το παρελθόν, σε έναν τόπο, που μπορεί οι 360 μέρες του χρόνου να πυρακτώνονται από το λιοπύρι, όμως από τις χιλιάδες σελίδες Ιστορίας του, τις μισές τις τυλίγει η καταχνιά…
Και κάθε χρόνο μιλούν πολλοί, κορδώνονται περισσότεροι, στέκουν και (αυτό)χειροκροτούνται πολιτικοί και παρατρεχάμενοι κι ο λαός, από κάτω, επευφημεί- ο τάλας- τους εμπαίζοντες την Ιστορία. Θυμήθηκε άραγε κάποιος από εκείνους το οικτρό τέλος Αγωνιστών του ’21, που έδωσαν τις περιουσίες τους, τα προνόμιά τους, που ρήμαξαν τη ζωή τους για να παγωνίζουν οι όρνιθες των καιρών μας; Πόσοι από τους ηγέτες της Ελληνικής Επανάστασης έκλεισαν τα μάτια τους ήσυχοι σε ένα καθαρό κρεβάτι; Ελάχιστοι! Οι περισσότεροι κυνηγήθηκαν από εχθρούς και- κυρίως- φίλους, συκοφαντήθηκαν, ρίχτηκαν σε μπουντρούμια σαν προδότες και στο τέλος- αφού γλύτωσαν το σπαθί του Οθωμανού- πέθαναν από το στομωμένο μαχαίρι του «δικού» ή από την ανέχεια και τις κακουχίες. Μακρύς ο πρόλογος, μακρύς και ο κατάλογος των δύστυχων ηρώων, που έζησαν πολέμαρχοι και πέθαναν συντρίμμια.
Καραϊσκάκης: από χέρι ελληνικό;
Ο θρύλος της Αράχωβας, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο τρόμος των Τούρκων, βρέθηκε απέναντι από τον ελεεινό Μαυροκορδάτο, που δεν δίστασε να στήσει ψευδοδικαστήριο εναντίον του Αρχιστράτηγου. Ψευδοδικαστήριο, στηριγμένο σε ψευδομάρτυρες που εξέδωσε την κατάπτυστη Προκήρυξη των Εγκλημάτων του Καραϊσκάκη, η οποία τον εμέμφετο ότι δήθεν «είχε κρυφήν ανταπόκρισιν με τους εχθρούς της πίστεως και της Πατρίδος»· τον χαρακτήριζε «επίβουλον και προδότη» και τον καθαιρούσε από τους βαθμούς και τα αξιώματα και το πλέον βδελυρό: καλούσε τους Έλληνες «να τον στοχαστούν εχθρόν»!
Ο Αρχιστράτηγος είχε τέλος περίεργο...
Κι εκείνη η προκήρυξη έκανε τον Καραϊσκάκη- κατά πως γράφει ο Μακρυγιάννης στα Απομνημονεύματά του- «να πάγει να σκοτωθεί». Το απόγευμα της 22ας Απριλίου του 1827 έπεσαν πυροβολισμοί από ένα οχύρωμα. Κρητικοί αγωνιστές προκαλούσαν τους Τούρκους και εκείνοι απαντούσαν. Ο Καραϊσκάκης- άρρωστος βαριά από φυματίωση- έφτασε έφιππος στον τόπο της συμπλοκής. Μια σφαίρα τον τραυμάτισε θανάσιμα στο υπογάστριο. Από τους νεότερους συγγραφείς ο Γιάννης Βλαχογιάννης υποστήριξε ότι ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος οργάνωσε την δολοφονία του Καραϊσκάκη. Ο Καραϊσκάκης, την επομένη του τραυματισμού του, ανήμερα της ονομαστικής του εορτής άφησε την τελευταία ανάσα του.
Ανδρούτσος: τον γκρέμισαν από την Ακρόπολη!
Η δολοφονία του πολέμαρχου Οδυσσέα Ανδρούτσου, δεν είναι εικασία, αλλά ιστορικό γεγονός! Ο ήρωας της Γραβιάς και άλλων μαχών είχε έναν άσπονδο εχθρό, τον Ιωάννη Κωλέττη, που με διακήρυξή του (13/10/1822), τον χαρακτήριζε: «εθνοκατάρατον» με «ολέθρια φρονήματα και εχθρόν της πατρίδος». Και πιο μετά, ο φαυλεπίφαυλος Κωλέτης κατηγόρησε τον Ανδρούτσο για «συνεννοήσεις με τον εχθρόν» κι έστειλε εναντίον του τον Γιάννη Γκούρα, φρούραρχο της Ακρόπολης κι άλλοτε πρωτοπαλίκαρο του Ανδρούστου. Κι ο Ανδρούτσος παραδόθηκε, πιστεύοντας στη φιλία του Γκούρα κι εκείνος τον πέταξε ένα βράδυ από την Ακρόπολη αφού πρώτα τον βασάνισε και του έκοψε το μόριο(!). Και φάνηκε- στην αρχή- ότι ο Οδυσσέας, προσπάθησε να δραπετεύσει.
Τέλος κακό...
Ο Νικηταράς, ο πολέμαρχος στα Δερβενάκια και στην Τριπολιτσάς, βίωσε την αχαριστία και την αγνωμοσύνη του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, το οποίο του αρνήθηκε σύνταξη ώστε να ζει αυτός και η οικογένειά του ευπρεπώς και αντί αυτού, του χορηγήθηκε «άδεια επαιτείας». Ο άλλοτε Τουρκοφάγος των Δολιανών, ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ζητιάνευε για να ζήσει έξω από τον ναό της Ευαγγελίστριας του Πειραιά κάθε Παρασκευή! Ο Νικηταράς, γνώρισε κι αυτός το χάδι της εξουσίας: συνελήφθη τον Δεκέμβριο του 1839 κατηγορούμενος για αντι-Οθωνική δράση, δικάστηκε και- ευτυχώς- αθωώθηκε· τέθηκε όμως υπό περιορισμό στο κολαστήριο της Αίγινας- με διαταγή του Όθωνα- για ένα χρόνο και δυο μήνες! Μετά οχτώ χρόνια ο Τουρκοφάγος, τυφλός, ρακένδυτος και πένης πέθανε στον Πειραιά…
Η Μαντώ Μαυρογένους, η καπετάνισσα της Μυκόνου δεν είχε καλύτερη τύχη από τον Νικηταρά. Κι εκείνη πάμπτωχη και κατατρεγμένη πέθανε, έχοντας αρωγό τη συμπόνια των συγγενών της. Η Μαντώ είχε ξοδέψει όλη την περιουσία της για τον Αγώνα και το όνομά της ήταν θρύλος στην Ευρώπη. Ο Κωλέττης όμως, ο… ηθικός δεν σήκωνε τις αισθηματικές και πολιτικές σχέσεις της Μαντούς με τον Δημήτριο Υψηλάντη και την απέλασε στη Μύκονο κι από εκεί η ηρωίδα έφυγε σε συγγενείς της στην Πάρο όπου, λησμονημένη και έχοντας μόνο ένα πιάτο φαΐ για να ζήσει, έσβησε μόλις 44 χρονών από τυφοειδή πυρετό.
Ο Ανδρέας Λόντος, ο προεστός του Αιγίου, ο στρατιωτικός με την οξυδέρκεια και τη διόραση, κήρυξε την Επανάσταση στον τόπο του και ύψωσε την πρώτη ελληνική σημαία. Ο Λόντος πήρε μέρος στην πολιορκία της Πάτρας, του Ρίου και του Μεσολογγίου. Όταν εκδιώχτηκαν οι Τούρκοι, ο Λόντος παραγκωνίστηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια, γι' αυτό και πρωτοστάτησε στα αντικαποδιστριακά κινήματα· ο Όθων τον διόρισε συνταγματάρχη και στη συνέχεια στρατιωτικό επιθεωρητή. Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, ο Ανδρέας Λόντος διορίστηκε αντιπρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης και στη συνέχεια χρημάτισε υπουργός Στρατιωτικών και Εσωτερικών. Και μετά εμφανίστηκε ο από μηχανή Σατανάς: ο Κωλέττης! Ο Λόντος εκδιώχθηκε και έχασε όλα του τα αξιώματα!
Η φτώχια και η στενοχώρια οδήγησαν τον Λόντο στην αυτοχειρία. Είχε ξοδέψει όλα του τα υπάρχοντα. Κάποτε, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος τον συμβούλευσε: «να κρατήσεις και παραπίσω τα χρήματά σου, για να μην ψωμοζητήσει το σπίτι σου» και ο Λόντος του είχε αποκριθεί: «Πλούτη μου είναι η Πατρίδα, χωράφια μου είναι η Ελλάδα»! Έτσι ο πλούσιο πρόκριτος της Αχαΐας, αυτοκτόνησε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1846, σε ηλικία 62 χρονών «μη δυνάμενος να ανεχθεί την ένδεια του»…
Κολοκοτρώνης: φυλακίσεις και κακουχίες
Κι ο Γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, δεν είχε πορεία ανάλογη της φήμης του: φυλακίστηκε στο Ναύπλιο κατά τον εμφύλιο του 1824, ως «κακούργος, άρπαξ και αφιλότιμος» σύμφωνα με του Κουντουριώτηδες· του παρείχαν αμνηστία για να σταματήσει την επέλαση του Ιμπραήμ και ακολούθησαν τα χειρότερα. Έφυγαν οι Τούρκοι κι ήρθαν οι Βαυαροί. Οι ξενόφερτοι Δυτικοί κεχαγιάδες, οργίστηκαν με τη αντίθεση του Κολοκοτρώνη στα απαίσια έργα τους και τον έριξαν σε «μυστική φυλακή» για έξι μήνες, όπου μόνο τον δεσμοφύλακά του έβλεπε και σκοτάδι. Και μετά δίκασαν τον Κολοκοτρώνη για «συνομωσία επί σκοπώ να ταράξει την κοινήν ησυχίαν και προκαλέσει εμφύλιον και καταργήσει το καθεστώς του πολιτεύματος»… Και καταδικάστηκε σε θάνατο και ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας, «ως ένοχοι εσχάτης προδοσίας»! Ο καλός βασιλιάς, όμως, μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια και οι «προδότες» σύρθηκαν στο Ιτς Καλέ του Αναπλιού. Κι ο 64χρονος Γέρος έμεινε εκεί μέσα 11 μήνες και έπαθε και ποτέ δεν έγινε όπως μπήκε, όταν βγήκε με «χάρη» του καλού- πάντα- βασιλιά… Και πέθανε ο Κολοκοτρώνης από εγκεφαλικό επεισόδιο 8 χρόνια μετά τη φυλάκισή του, στα 73 του.
Ιωάννης Μακρυγιάννης: επικριτικός στην εξουσία, πρωταγωνιστής στην παραχώρηση Συντάγματος, ο Μακρυγιάννης κατηγορήθηκε για «συνομωσία κατά της ζωής των Αυτών Μεγαλειοτήτων, θέλων να μεταβάλλει το καθεστώς πολίτευμα διά βίαιων μέσων» και «έδειξε περιφρόνησιν προς τους Βασιλείς, εξυβρίσας το ιερόν πρόσωπον Αυτών»… Και το 1853, ο Μακρυγιάννης καταδικάστηκε σε θάνατο! Η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια κι έπειτα σε 10ετή κάθειρξη και αποφυλακίστηκε ένα χρόνο μετά την καταδίκη του, με την υγεία του ρημαγμένη και το μυαλό του ταραγμένο. Ο Μακρυγιάννης πέθανε στις 27 Απριλίου του 1864 στην Αθήνα, «εξ υπερβαλλούσης σωματικής εξαντλήσεως», σε ηλικία 67 ετών.
Και μετά, ζητιάνοι!
Από καπεταναίοι, επαίτες!
Και είναι κι άλλοι πολλοί: ο Λέκκας Ματρώζος, προεστός στις Σπέτσες, καραβοκύρης, που ξόδεψε τα υπάρχοντά του για την Επανάσταση και βγήκε μπουρλοτιέρης στον Αγώνα· συμμετείχε στην πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρά Αλή που ήταν αγκυροβολημένη στη Χίο, διακρίθηκε στη ναυμαχία του Γέροντα, στην Τένεδο, έσωσε τη ζωή του Κανάρη (όπως περιγράφει το ποίημα του Στρατήγη). Ο Ματρώζος πέθανε ανέστιος και πένης, σχεδόν επαίτης!
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ένας από τους εμπνευστές της Ελληνικής Επανάστασης, πέθανε στη Βιέννη σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και εξαθλίωσης. Κι ο αδελφός του, Δημήτριος, πάμπτωχος και λησμονημένος πέθανε.
Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η ηρωίδα-καπετάνισσα της Επανάστασης, δολοφονήθηκε στο σπίτι της στις Σπέτσες από «πατριώτες» που είχε «προσβάλει την τιμή τους».
Ο Αντώνης Οικονόμου, ο Υδραίος που ξεσήκωσε το νησί. Δολοφονήθηκε από προκρίτους της Ύδρας το1821.
Ο Παναγιώτης Καρατζάς, ο υποδηματοποιός από την Πάτρα, που κήρυξε την Επανάσταση στην πόλη του και πήρε μέρος στην πολιορκία των Καλαβρύτων· δολοφονήθηκε το 1821 από άνδρες του συμπολίτη του Κουμανιώτη που τον πυροβόλησαν πισώπλατα!
Ο Δημήτριος Πλαπούτας, ο Δημητράκης, ο ήρωας του Βαλτετσίου, της Πάτρας των Δερβενακίων, διώχτηκε από τους Βαυαρούς, φυλακίστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά του δόθηκε αμνηστία, κακόπαθε και πέθανε ξεχασμένος.
Καμιά ευγνωμοσύνη...
Κι ο θρυλικός Μητροπέτροβας, που πολέμησε του Τούρκους στα 76 χρόνια του και στα 89 του καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Βαυαρούς! Ο Μητροπέτροβας, που πολέμησε για την απελευθέρωση της Καλαμάτας, που μπήκε στην πόλη της Μεσσηνίας πριν ακόμα φθάσουν ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας, ο Πετρόμπεης κι ο Νικηταράς, οι ανθέλληνες Βαυαροί καταδίκασαν σε θάνατο. Και θα τον είχαν καρατομήσει στο Παλαμήδι, αν κάποιος δεν τους υπενθύμιζε ότι θα ήταν ανάρμοστο να εκτελέσουν έναν γέροντα που σε λίγους μήνες θα μετρούσε βάρος 90 χρόνων στις πλάτες του! Πέθανε στα 93 του ο Μητροπέτροβας φτωχός και ξεχασμένος από όλους!
Κι ας μην «πιάσουμε» τον Πάνο Κολοκοτρώνη, τον γιο του Γέρου του Μοριά και το οικτρό τέλος του από ελληνικά χέρια, γιατί οι εμφύλιοι έχουν αίμα πολύ και πνίγουν το νου…
Και όχι, δεν είναι ανόσιο το να θέτεις τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων που «σταύρωσαν» ήρωες, μάτωσαν ζωές και γκρέμισαν υπολήψει· και- κυρίως: λέκιασαν τον Ξεσηκωμο. Η υπενθύμιση αναλόγων γεγονότων αποτελεί μέγιστο μάθημα στους πολίτες μιας χώρας που ξεχνούν την ιστορία τους, ιστορία χαραγμένη με δεκάδες εμφυλίους, αυταρχικές- άπονες- εξουσίες, ποταμούς αίματος και εκατοντάδες φράγματα προς την πρόοδο. Κι όταν οι ήρωες κατατρέχονται, τι να περιμένουν οι ταπεινοί πολίτες;
