25 χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου

κομμουνιστική.

Τους τελευταίους μήνες του 1989 η Σοβιετική Ενωση και όλα τα κομμουνιστικά καθεστώτα παρέπαιαν με τις ηγεσίες τους να δείχνουν ανήμπορες να αντιστρέψουν την κατάσταση. Στη Γερμανία ήδη από τις 4 Νοέμβρη πλήθος κόσμου συγκεντρωνόταν κάθε βράδυ στο Τείχος σύμβολο της διχοτόμησης της ηπείρου απαιτώντας την κατεδάφισή του.

Στις 9 του μήνα ξεκινά η κατεδάφιση του Τείχους με χιλιάδες πολιτών να βρίσκονται και στις δύο πλευρές, να πανηγυρίζουν, να κλαίνε και να αγκαλιάζονται σφραγίζοντας με τρόπο εμβληματικό μία από τις πιο σημαντικές στιγμές στη σύγχρονη ευρωπαϊκή Ιστορία.

Σήμερα, λίγα κομμάτια του Τείχους έχουν απομείνει αφού το μεγαλύτερο μέρος του έχει κατεδαφιστεί. Τρία τμήματα μένουν ακόμα όρθια: ένα μήκους 80 μέτρων τμήμα του «πρώτου Τείχους» στο σημείο που βρισκόταν τα αρχηγεία της Γκεστάπο (ανάμεσα στο σημείο ελέγχου Τσάρλι και την πλατεία Ποτσντάμερ), ένα μακρύτερο τμήμα του δεύτερου τείχους, κατά μήκος του ποταμού Σπρέε, κοντά στη γέφυρα Oberbaumbrücke, γνωστό σήμερα ως East Side Gallery, και ένα τρίτο τμήμα στην Bernauer Straße το οποίο μετατράπηκε σε μνημείο το 1999.

Ακόμη, κάποια άλλα μικρότερα τμήματα και λίγα φυλάκια βρίσκονται διασκορπισμένα στην πόλη του Βερολίνου. Όλα τα κομμάτια του τείχους έχουν υποστεί αλλοιώσεις κυρίως από τουρίστες οι οποίοι αφαιρούσαν υλικό από το τείχος για να το κρατήσουν ως σουβενίρ ή να το πουλήσουν. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν καταστήματα σουβενίρ στο Βερολίνο τα οποία πουλάνε μικρά κομμάτια από το τείχος με ή χωρίς πιστοποιητικό αυθεντικότητας.

Το ανατολικό μέρος του τείχους είναι σήμερα καλυμμένο από γκράφιτι τα οποία δεν υπήρχαν όταν το Τείχος φρουρούταν από οπλισμένους στρατιώτες της Ανατολικής Γερμανίας. Το 1990, 118 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο κλήθηκαν να διακοσμήσουν τα τμήματα του Τείχους που δεν είχαν καταστραφεί. Το 2008, και ενόψει της επετείου των 20 ετών από την πτώση του Τείχους ένα χρόνο αργότερα, ξεκίνησε ένα πολυδάπανο σχέδιο για την αποκατάσταση των τοιχογραφιών αυτών, με τη συμμετοχή μάλιστα και πολλών από τους 118 καλλιτέχνες που δημιούργησαν τα έργα.

Σε πολλά τουριστικά σημεία της πόλης, ο Δήμος έχει τοποθετήσει πέτρινες πλάκες κατά μήκος της διαδρομής του Τείχους και μεταλλικές επιγραφές που αναγράφουν: «Berliner Mauer 1961-1989».

Μέρκελ: Θαύμα η ειρηνική κατάρρευση του Τείχους

Σε μια χώρα με λιγοστές χαρμόσυνες επετείους, δοθείσης της ιστορίας της τον 20ό αιώνα, οι Γερμανοί έχουν γαντζωθεί στις μνήμες της ειρηνικής μαζικής εξέγερσης των πολιτών της ανατολικής Γερμανίας που οδήγησε στην πτώση του Τείχους την 9η Νοεμβρίου 1989.

Η Ανγκελα Μέρκελ, τότε μια 35χρονη επιστήμονας στην Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία (ΓΛΔ), είπε στη γερμανική τηλεόραση ότι κυριαρχούσαν η ένταση, ο φόβος και η έξαψη τις εβδομάδες και τις ημέρες πριν πέσει το Τείχος.

«Ηταν ένα θαύμα το ότι όλα έγιναν ειρηνικά», είπε η Μέρκελ, που επέστρεφε στο σπίτι της από τη σάουνα όταν είδε ένα πλήθος να κατευθύνεται δυτικά και το ακολούθησε. «Υπήρχε μεγάλη έξαψη επί εβδομάδες. Στον δρόμο μου βρίσκονταν άρματα μάχης από την 7η Οκτωβρίου».

Η Μέρκελ, καγκελάριος της Γερμανίας από το 2005, άρχισε την καριέρα της στην πολιτική μόλις μερικούς μήνες αργότερα, όταν έγινε αναπληρώτρια εκπρόσωπος της Ένωσης Χριστιανοδημοκρατών (CDU). Η ίδια, συνήθως πολύ φειδωλή όταν ερωτάται τη ζωή της στην ανατολική Γερμανία, δεν αποκάλυπτε μέχρι πρόσφατα τι έκανε τη νύχτα που άνοιξε η πύλη του Τείχους.

Αλλά τις τελευταίες εβδομάδες αναφέρθηκε πιο ανοικτά στο πώς έζησε τα γεγονότα. Σήμερα δήλωσε πως «αφού έφυγα από τη σάουνα το απόγευμα της 9ης Νοεμβρίου, πήγα στην Οδό Μπόρνχολμερ όπου υπήρχε ένα σημείο διέλευσης στην άλλη πλευρά και γιόρτασα μαζί με ανθρώπους που μου ήταν τελείως ξένοι. Υπήρχε απλά ένα απίστευτο αίσθημα ευτυχίας».

Η Μέρκελ αποκάλυψε εξάλλου πρόσφατα ότι πήγε σε ένα διαμέρισμα στο δυτικό Βερολίνο και ήθελε να τηλεφωνήσει σε μια θεία της που έμενε στη δυτική Γερμανία — αλλά επέστρεψε τελικά μερικές ώρες αργότερα στο ανατολικό Βερολίνο, διότι έπρεπε να πάει νωρίς το πρωί στη δουλειά της.

«Hταν μια νύχτα που δεν θα ξεχάσω ποτέ», πρόσθεσε η ίδια.

Είναι όμως ενωμένο το Βερολίνο και η Γερμανία

Εκείνο, ωστόσο, που μένει να απαντηθεί είναι αν το Βερολίνο (και κατ' επέκταση η Γερμανία) είναι πραγματικά ενωμένο, χωρίς να υφίστανται οι διαχωρισμοί του παρελθόντος.

Ενα πρώτο στοιχείο είναι το γεγονός πως, ακόμη και σήμερα, το Τείχος του Βερολίνου είναι ορατό ακόμη και από το Διάστημα, καθώς, αυτό καταγράφει η φωτογραφία που είχε τραβήξει ο Καναδός αστροναύτης Κρις Χάντφιλντ.

Η φωτογραφία του Βερολίνου, που είχε τραβήξει εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Γη, η οποία αποδεικνύει ότι η πόλη παραμένει διχασμένη 25 ολόκληρα χρόνια (24 τότε) μετά την πτώση του Τείχους.

Το Δυτικό Βερολίνο λάμπει, καθώς παντού κυριαρχεί ένα υπόλευκο χρώμα. Αντιθέτως, το ανατολικό Βερολίνο είναι κιτρινωπό. Στο μέσον, μια φωτεινή «διαχωριστική γραμμή» παραπέμπει στο διαβόητο Τείχος που κάποτε χώριζε την πόλη στα δύο.

Στην πραγματικότητα η διαχωριστική γραμμή που αποτυπώνεται στη διαστημική φωτογραφία είναι δύσκολα ορατή, ωστόσο, αυτό που αποτυπώνεται στη φωτογραφία του καναδού αστροναύτη έχει μια ισχυρή δόση αλήθειας.

Η Ανατολικογερμανίδα Ανγκελα Μέρκελ μπορεί να κυβερνά σήμερα τη χώρα, αλλά οι δρόμοι στο ανατολικό τμήμα εξακολουθούν να φωτίζονται με λαμπτήρες ατμών νατρίου, παράγοντας έντονο κίτρινο φωτισμό ο οποίος προκαλεί έντονη χρωματική παραμόρφωση των σωμάτων που φωτίζει. Αντιθέτως, στο δυτικό τμήμα υπάρχουν λαμπτήρες φθορίου που «ντύνουν» τους δρόμους με ένα απαλό λευκό φως.

Στο ανατολικό Βερολίνο οι άνθρωποι εξακολουθούν να διαβάζουν Berliner Zeitung, ενώ στη Δύση προτιμούν την Tagesspiegel.Οι κάτοικοι του δυτικού τμήματος υποστηρίζουν στο ποδόσφαιρο τη Χέρτα, ενώ του ανατολικού την Ουνιόν.

Επίσης, το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ των δύο τμημάτων σταδιακά κλείνει, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει. Οι κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές διαφορές μεταξύ Ανατολικού και Δυτικού Βερολίνου είναι ακόμη υπαρκτές.

Ωστόσο, αυτό δεν έχει πολύ σημασία, όπως σημειώνει η γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel, πολύ απλά διότι «το Βερολίνο ήταν ανέκαθεν μια πόλη όπου οι διαφορές πειράζουν λιγότερο από ό,τι αλλού».