επίπεδο για τον καθένα πολίτη. Ανάπτυξη, έργα, υποδομές, θέσεις εργασίας, ήταν μερικά από τα χαρακτηριστικά της τότε εποχής. Οι πολίτες της χώρας μας άρχισαν να «νεοπλουτίζουν» πραγματικά ή εικονικά.
Το πρόβλημα άρχισε όταν η εικονική πραγματικότητα γινόταν ολοένα και συχνότερη, με στροφή των πολιτών στην υπερχρέωση, η οποία τις περισσότερες φορές ήταν επιτηδευμένη και κατευθυνόμενη από τα πιστωτικά ιδρύματα.
Όταν έσκασε η βόμβα της οικονομικής κρίσης, το 2009 και μετά, πολλοί υπερχρεωμένοι δανειολήπτες κυρίως βρέθηκαν στο χείλος του γκρεμού, κινδυνεύοντας να χάσουν όχι μόνο όσες πολυτέλειες απέκτησαν αλλά και αυτές που βρήκαν έτοιμες. Το κράτος όφειλε να πράξει τα δέοντα ώστε να βρεθούν λύσεις στο δράμα των πολιτών του και το έπραξε δειλά, με ένα γενναίο Νόμο, τον 3869/2010, που πήρε το όνομά του από τη δημιουργό του, και μέχρι και σήμερα είθισται να αναφερόμαστε στον Νόμο Κατσέλη, αν και πλεόν ο πρώτος αυτό νόμος έχει αντικατασταθεί με 2 νεώτερους νόμους το 2014 και το 2015.
Ο νεώτερος αυτός νόμος έχει αλλάξει κάποια σημεία του αρχικού, κυρίως σε ό,τι αφορά την προδικασία, το σημείο πριν καταλήξουμε στα δικαστήρια.
Στόχος του υπερχρεωμένου οφειλέτη είναι να διασώσει την κύρια κατοικία του, αν διαθέτει τέτοια, «κουρεύοντας» όσο μπορεί τις οφειλές του στην καλύτερη περίπτωση, ή στην χειρότερη διακανίζοντας τα χρέη του έτσι ώστε να μπορεί να έχει μια αξιοπρεπή ζωή καλύπτοντας τις βασικές του ανάγκες και έξοδα.
Η διαδικασία είναι σχετικά απλή, αν και γραφειοκρατική τα μέγιστα και εξαιρετικά χρονοβόρα, αν και με τον τελευταίο νόμο έγιναν προσπάθειες και μάλλον έχει αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που ήθελε να δίνονται δικάσιμοι άνω της 10ετίας, πλέον φαίνεται να ολοκληρώνεται ο πρώτος βαθμός μέσα στο πολύ 2 χρόνια στις μεγάλες αστικές πόλεις.
Ο υπερχρεωμένος δεν πρέπει να ειναι έμπορος και να ασκεί εμπορική δραστηριότητα. Έμποροι δεν είναι μόνο οι κλασικές μορφές γνωστές τοις πάσι, αλλά και αυτές που αναφέρονται στον Εμπορικό Κώδικα, όπως πχ ένας μεσίτης. Για τους εμπόρους, με στενή και ευρεία έννοια, υπάρχει ο θεσμός της Πτώχευσης και δεν μπορούν να ενταχθούν στον Νόμο Κατσέλη. Άρα, όταν μιλούμε για Υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα, εννοούμε τους μη εμπόρους και τους ανέργους.
Βέβαια, στις τροποποιημένες μορφές του νόμου, έχει επιτραπεί να ζητούν προστασία και οι μικροέμποροι ή οι έμποροι σε αδράνεια αλλά το βάρος απόδειξης της κατάστασης τους πέφτει στους ίδιους.
Η απόφαση που βγαίνει είναι προσωποπαγής άρα δεν κληρονομείται ούτε μεταβιβάζεται. Πρέπει ο κάθε υπερχρεωμένος να ενεργεί για τον εαυτό του.
Αρμόδια δικαστήρια είναι μόνο τα Ειρηνοδικεία του τόπου διαμονής του υπερχρεωμένου.
Οι οφειλές, τη ρύθμιση των οποίων ζητούν οι ιδιώτες, είναι οφειλές από δάνεια πάσης φύσης, πιστωτικές κάρτες, οφειλές από ΔΕΚΟ, οφειλές πλέον στην Εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία.
Μέχρι να εκδικασθεί η κύρια αίτηση, υπάρχει μια ενδιάμεση διαδικασία για προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης, και αυτή δεν είναι άλλη από την εκδίκαση για την χορήγηση προσωρινής διαταγής. Αν δοθεί η προσωρινή διαταγή τότε ο οφειλέτης είναι προστατευμένος μέχρι την εκδίκαση της κύριας αίτησής του. Η προσωρινή διαταγή μεριμνά αν ο οφειλέτης θα δίνει κάποιο μικρό ποσό στους δανειστές
του μέχρι να αποπερατωθεί το κυρίως δικαστήριο ή αν δε θα δίνει κανένα ποσό. Τότε μιλάμε για μηδενικές καταβολές που συνήθως πετυχαίνουν οι άνεργοι ή όσοι αμείβονται με εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς. Επίσης, στην προσωρινή διαταγή προσδιορίζεται και για πόσο χρόνο θα δίνονται αυτά τα μικρά ποσά, τα οποία φυσικά θα αφαιρεθούν από το κεφάλαιο όταν θα εκδικασθεί η κύρια αίτηση, η οποία θα τα συνυπολογίσει.
Αν κάποιος οφειλέτης, ασκήσει το δικαίωμά του να προσφύγει στον Νόμο καταχρηστικά, αυτό θα εξακριβωθεί από το Δικαστήριο. Διότι ο οφειλέτης που ζητάει την προστασία του νόμου είναι υποχρεωμένος να παράσχει όλες τις πληροφορίες για την κατάσταση του, οικονομική, οικογενειακή, επαγγελματική κλπ. Και τότε θα απορριφθεί η αίτησή του. Αν υπάρξει απόρριψη της κύριας αίτησης δε θα μπορέσει να επανακαταθέσει αίτηση για υπαγωγή στον Νόμο πριν περάσει ένα έτος. Η συνέπεια είναι να αναγκαστεί να πληρώσει όλο το χρέος εφάπαξ και με τόκο και όχι με δόσεις.
Αν όμως κερδίσει ο οφειλέτης την κύρια αίτησή του, απαλλάσσεται και απο τους τόκους, που ούτως ή άλλως έχει μια προσωρινή προστασία με την έκδοση της προσωρινής διαταγής που αναφέρθηκε πριν.
Νεώτερες εξελίξεις στο χώρο των υπερχρεωμένων Νοικοκυριών, δίνουν λύσεις σε πολλά ζητήματα, ευνοούν τους οφειλέτες και προάγουν ρηξικέλευθη αντιμετώπιση προβλημάτων.
Μία από αυτές τις εξελίξεις είναι και μια απόφαση ΒΟΜΒΑ για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο που εξέδοσε Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης και πρόκειται για την με αρ. 3965/2015 απόφαση.
Η Θεσσαλονίκη πρωτοτύπησε, και ενώ οι περιπτώσεις του ελβετικού φράγκου μέχρι τώρα ήταν στο έλεος των δανειστών, πλέον με την παρούσα νομολογία μπαίνει φρένο σε πλειστηριασμούς έναντι δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο μέχρι την εκδίκαση της κύριας Αίτησής τους.
Νεώτερες εξελίξεις για τα κόκκινα δάνεια, φέρνει το νομοσχέδιο για τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια. Σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο, οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, θα υποχρεούνται, πριν την προσφυγή τους στις δικαστικές αίθουσες, να περνούν από την υποχρεωτική προδικασία μιας τραπεζικής Διαμεσολάβησης, κατά την οποία δανειολήπτες θα διαπραγματεύονται με τραπεζίτες αλλά και ασφαλιστικά ταμεία, εφορίες κλπ.
Διαπιστευμένοι Διαμεσολαβητές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με ειδική εκπαίδευση, θα αναλαμβάνουν να προσπαθήσουν να μεσολαβήσουν ώστε να βρεθεί το συμφέρον όλων ώστε να μη καταλήγουν οι υποθέσεις στα δικαστήρια. Το πρώτο μέλημα των Διαμεσολαβητών θα είναι να διαπιστώσουν αν οι επιχειρήσεις είναι βιώσιμες και θα συνεχίσουν τη διαδικασία αν αποδειχτεί η βιωσιμότητα αυτή.
Αν μέσα από αυτή την υποχρεωτική διαδικασία υπάρξει τελικά συμφωνία, τότε το συμφωνητικό που θα υπογραφεί θα επικυρωθεί από τα δικαστήρια με μεριμνα του Διαμεσολαβητή, θα γίνει εκτελεστός τίτλος και θα έχει όλα τα αποτελέσματα μιας δικαστικής απόφασης.
Είναι σχεδον βέβαιο ότι αυτή η διαδικασία είναι ο προθάλαμος για να εφαρμοστεί και στα δάνεια των ιδιωτών και το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να αναμένουμε τη ψήφισή του.
Όλγα Ν. Τσιπτσέ
Δικηγόρος – Διαμεσολαβήτρια αστικών εμπορικών οικογενειακών υποθέσεων και Ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών ODR (Φράγκών 13 Θεσσαλονίκη, 2310 510155, 6942 846048)
