αυτό συνεπάγεται .
Πληροφορήθηκα εσχάτως πως «απειλήσαμε» με δημοψήφισμα τους «κακούς» Ευρωπαίους τους «κουτόφραγκους» και περιμένουμε τώρα να φοβηθούν και να μας κάνουν όλα μας τα χατίρια , δίνοντάς μας χρήματα χωρίς δεσμεύσεις για να κάνουμε εσωτερική πολιτική , να παραδεχτούν πως είναι λάθος όλες οι πολιτικές τους , να μας δώσει τα δις που μας χρωστάει(;) η Γερμανία , να το «βουλώσουν» Ισπανοί, Πορτογάλοι, Ιρλανδοί, Γάλλοι κ.τ.λ. και δεν ξέρω τι άλλο .
Μακάρι , αλλά φοβάμαι πως όσο και να επικαλεστούμε δημοψηφίσματα, εκλογές, Κούγκι, τζιχαντιστές κ.α. αν δεν σοβαρευτούμε δεν θα τα καταφέρουμε. Και τότε θα πέσει βαρύς ο πέλεκυς κατά «δικαίων και αδίκων». Φοβάμαι πως η Κυβέρνηση βρίσκεται ήδη τόσο νωρίς στη «δεύτερη επιστολή» του γνωστού και τόσο επίκαιρου ανέκδοτου.
Ας επανέλθουμε όμως στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και στην πληρέστερη και δημοκρατικότερη μεταρρύθμιση που έγινε ποτέ την περίοδο 1981-1985. (Πρόσφατα ο νέος Υπουργός δήλωσε πως θα επαναφέρει το σύστημα εισαγωγής στα Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι. του 1983).
Στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981 το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 48,07% των ψήφων και παίρνοντας 172 έδρες ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας . Υπουργός Παιδείας μέχρι τον Ιούνιο του 1982 έγινε ο Λ. Βερυβάκης και άρχισε να εφαρμόζει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Από τον Οκτώβριο του 1981 ως τον Ιούνιο του 1982 λήφθηκαν τα παρακάτω μεταρρυθμιστικά μέτρα:
με το Π.Δ.297/1982 καθιερώνεται το μονοτονικό σύστημα
- Καθιερώνεται η δημοτική γλώσσα ως επίσημη του κράτους.
-με(Ν.1232/1982) καταργούνται οι γενικοί διευθυντές και οι επόπτες της διοίκησης της εκπαίδευσης
- Με το Ν. 1304/1982 καταργούνται οι επιθεωρητές της α/θμιας και β/θμιας εκπαίδευσης και καθιερώνεται ο θεσμός του σχολικού συμβούλου Έργο του Σχολικού Συμβούλου είναι η επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και η συμμετοχή του στην αξιολόγηση και την επιμόρφωσή τους. Με τον ίδιο νόμο ιδρύονται διευθύνσεις και γραφεία εκπαίδευσης.
- Με το Ν. 1268/1982 «για τη λειτουργία των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων», καταργείται η έδρα, κατοχυρώνεται και διασφαλίζεται το πανεπιστημιακό άσυλο και η ελευθερία διακίνησης των ιδεών,
- εξασφαλίζεται ο ακαδημαϊκός και κοινωνικός έλεγχος στα ΑΕΙ μέσω της λειτουργίας της Εθνικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Επιστημών (ΕΑΓΕ) και του Συμβουλίου Ανωτάτης Παιδείας (ΣΑΠ).
- Ιδρύονται πανεπιστημιακά παιδαγωγικά τμήματα 4ετούς φοίτησης (Ν. 1268/1982) και το ακαδημαϊκό έτος 1984/85 αρχίζει η λειτουργία πέντε Παιδαγωγικών τμημάτων (τρία Δασκάλων και δύο Νηπιαγωγών) στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκη;, Ιωαννίνων, Πάτρας και Κρήτης.
- με το Ν 1404/1983 καταργούνται τα ΚΑΤΕΕ και την θέση τους παίρνουν τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ, 1983).
· Ψηφίζεται νέος κανονισμός μαθητικών κοινοτήτων.
· Γράφονται καινούρια βιβλία για μαθητές και δασκάλους και συντάσσονται νέα αναλυτικά προγράμματα.
- Επίσης καταργούνται οι εξετάσεις για την εισαγωγή στα λύκεια και αλλάζει το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ (1983).
- Το 1983 ιδρύονται 220 μεταλυκειακά προπαρασκευαστικά κέντα για την προετοιμασία των νέων που επιθυμούσαν να ξαναδοκιμάσουν την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Στις 5-2-1985 ο υπουργός Παιδείας Απ. Κακλαμάνης καταθέτει στη Βουλή τον περίφημο νόμο(1566/1985) που με κάποιες αλλαγές ισχύει μέχρι σήμερα με τίτλο «σχέδιο νόμου για τη δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης».
Οι βασικότερες αρχές του νόμου 1566 όπως επικράτησε να αποκαλείται είναι οι εξής:
1. «Σκοπός της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά» (Άρθρο 1, παρ. 1).
3. «Γλώσσα διδασκαλίας, που αποτελεί και αντικείμενο συστηματικής διδασκαλίας και γλώσσα των διδακτικών βιβλίων των μαθητών και των βιβλίων των εκπαιδευτικών είναι η δημοτική, όπως διαμορφώνεται από το λαό και τη δόκιμη λογοτεχνία, χωρίς την αυτούσια μεταφορά ξένων λέξεων»(Άρθρο 1, παρ. 4).
4. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται στα νηπιαγωγεία και στα δημοτικά. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρέχεται από τα γυμνάσια και τα λύκεια καθώς και τις τεχνικές και επαγγελματικές σχολές.
5. Η φοίτηση είναι 9χρονη υποχρεωτική (6ετής στο δημοτικό και 3ετής στο γυμνάσιο).
6. Η φοίτηση στα νηπιαγωγεία είναι 2ετής.
7. Τα λύκεια λειτουργούν ως γενικά, κλασικά, τεχνικά-επαγγελματικά και ενιαία πολυκλαδικά. (Σημ: Τα ενιαία πολυκλαδικά λύκεια είναι μια καινοτομία. Πρόκειται για ένα τύπο λυκείου που ενσωματώνει τη γενική με την τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση).
8. Ιδρύονται τεχνικές-επαγγελματικές σχολές οι απόφοιτοι των οποίων εξειδικεύονται σε επιχειρήσεις με την φροντίδα του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ).
9. Ιδρύονται σχολικά εργαστηριακά κέντρα (ΣΕΚ), για την πρακτική άσκηση των μαθητών των τεχνικών-επαγγελματικών λυκείων, των ενιαίων πολυκλαδικών και των τεχνικών-επαγγελματικών σχολών.
10. Επανιδρύεται το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, που αποτελεί ανεξάρτητη δημόσια υπηρεσία (υπαγόμενη στο ΥΠΕΠΘ), ενώ καταργείται το ΚΕΜΕ.
11. Οργανώνεται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που διακρίνεται σε:
- Εισαγωγική επιμόρφωση (για νεοδιόριστους ή προς διορισμό εκπαιδευτικούς).
- Ετήσια επιμόρφωση (για εκπαιδευτικούς με 5χρονη υπηρεσία και άνω).
- Περιοδική επιμόρφωση (για περιπτώσεις αλλαγής βιβλίων, προγραμμάτων κλπ.)
Την ευθύνη για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών έχει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και γίνεται στα Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα (ΠΕΚ).
12. Ρυθμίζονται μια σειρά άλλων ζητημάτων όπως:
· Εισάγεται η ξένη γλώσσα στα δημοτικά.
· Η διδασκαλία της φυσικής αγωγής, της μουσικής και των καλλιτεχνικών μαθημάτων ανατίθεται σε εξειδικευμένο προσωπικό.
· Λαμβάνεται μέριμνα για την ειδική αγωγή.
- Καταργούνται τα πρότυπα σχολεία και ιδρύονται πειραματικά.
-Ιδρύεται το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας (Ε.ΣΥ.Π), που «εισηγείται στην κυβέρνηση θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, παιδείας, συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και λαϊκής επιμόρφωσης» (Άρθρο 48, παρ. 1). Πρόεδρός του είναι ο υπουργός Παιδείας, ενώ συμμετέχουν σ’ αυτό άλλοι αρμόδιοι υπουργοί και εκπρόσωποι όλων των ενδιαφερόμενων φορέων.
-Ιδρύονται οι Νομαρχιακές επιτροπές παιδείας σς κάθε Νομό με Πρόεδρο το νομάρχη και μέλη τους σχολικούς συμβούλους , τους προϊστάμενους διευθύνσεων εκπαίδευσης και εκπρόσωπους γονέων και εκπαιδευτικών. Ασχολείται με ζητήματα ίδρυσης, κατάργησης σχολείων, κατανομή πιστώσεων στους ΟΤΑ, διοργάνωση σεμιναρίων για γονείς κλπ.
Στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης συγκροτούνται οι δημοτικές επιτροπές παιδείας. Πρόεδρος σ’ αυτές είναι ο δήμαρχος και μέλη οι διευθυντές των γραφείων εκπαίδευσης, εκπρόσωποι των γονέων και των εκπαιδευτικών. Οι επιτροπές αυτές εισηγούνται στο δήμαρχο πάνω σε ζητήματα υλικοτεχνικής υποδομής των σχολείων, λειτουργικών δαπανών, κατανομής πιστώσεων κλπ.
-Με τον ίδιο νόμο μεταβιβάζεται όλη η σχολική περιουσία στη δημοτική επιτροπή παιδείας. Έτσι η ευθύνη για την υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων περνά στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Μέσα από τις αλλαγές που θεσμοθετούνται την περίοδο αυτή και ιδιαίτερα από το Ν. 1566/85 προωθούνται η αποκέντρωση και ο εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης, ο οποίος περιλαμβάνει τη συμμετοχή, τον κοινωνικό έλεγχο και το δημιουργικό προγραμματισμό.
Ο νόμος 1566 εμφανίζει καινούρια φιλοσοφία που τον διακρίνει και μια ποιοτική αλλαγή σε σχέση με κάθε άλλη προσπάθειαδίνοντας στην εκπαίδευση έναν καινούργιο προοδευτικό προσανατολισμό.
Ο καινούργιος αυτός προσανατολισμός φαίνεται από την διατύπωση των στόχων του νέου νόμου, από τα νέα σχολικά βιβλία και αναλυτικά προγράμματα, από την αναβάθμιση του δασκάλου (πανεπιστημιακή μόρφωση, συνεχής επιμόρφωση), την προσπάθεια ενιαιοποίησης δημοτικού-γυμνασίου ( κατάργηση των εξετάσεων) και γενικής- τεχνικο-επαγγελματικής εκπαίδευσης (με τα ΕΠΛ) κλπ.
Στους απόφοιτους της εννιάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης προσφέρονται οι εξής επιλογές: Το γενικό Λύκειο, το Τεχνικοεπαγγελματικό Λύκειο, το πολυκλαδικό Λύκειο και οι Τεχνικές επαγγελματικές σχολές. Η πρόσβαση σ’ αυτές είναι ελεύθερη για όλους τους κατόχους του απολυτηρίου του Γυμνασίου.
Η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή και της θεωρίας με την πράξη γίνεται με την ίδρυση των σχολικών εργαστηριακών κέντρων και των σχολικών εργαστηρίων στα οποία γίνεται πρακτική άσκηση των μαθητών των τεχνικών –επαγγελματικών Λυκείων καθώς και των ενιαίων πολυκλαδικών Λυκείων και των τεχνικών –επαγγελματικών σχολών.
Οι απόφοιτοι των τεχνικών –επαγγελματικών σχολών οδηγούνται στην παραγωγή ενώ οι απόφοιτοι όλων των τύπων Λυκείων έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν μια θέση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με γενικές εξετάσεις. Οι απόφοιτοι των
τεχνικών – επαγγελματικών Λυκείων εισάγονται στα Τ.Ε.Ι.χωρίς εξετάσεις.
Η προσπάθεια για τη ριζοσπαστική αλλαγή της νεοελληνικής εκπαίδευσης αρχίζει από τη σοσιαλιστική Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1981 και συμπληρώνεται το 1985 με την ψήφιση του νόμου 1566. Η μεταρρύθμιση αυτή αφορά και τα εσωτερικά και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης και υλοποιεί την αστική μεταρρύθμιση που εκκρεμούσε απ’ τις αρχές του αιώνα. Είναι σίγουρα η πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια που έγινε ποτέ για τον εκσυγχρονισμό και εκδημοκρατισμό της παιδείας μας.
Τελικά, η μεταρρύθμιση της περιόδου 1981-85 υλοποιεί επίσης ένα διπλό στόχο: από τη μια ολοκληρώνει τις μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούσαν απ’ τις αρχές του αιώνα (άνοιγμα του σχολείου στη ζωή, εκσυγχρονισμός βιβλίων, προγραμμάτων, σύνδεση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της χώρας κλπ.) και από την άλλη προχωρεί σε θεσμικές αλλαγές (στα ΑΕΙ, πανεπιστημιακή μόρφωση δασκάλων, οικονομική αναβάθμιση εκπαιδευτικών, ανέγερση σχολικών κτιρίων, Σχολικός Σύμβουλος, όργανα λαϊκής συμμετοχής και δημοκρατικού προγραμματισμού), που είναι συνεπείς με τη σοσιαλιστική ιδεολογία που πρεσβεύει το κίνημα του Α. Παπανδρέου. Το μεγαλύτερο μέρος (αν όχι όλες) των μεταρρυθμίσεων της περιόδου αυτής διατηρούνται μέχρι σήμερα και αν δεν γινόταν κακή χρήση και πολλές φορές κατάχρηση των προοπτικών που αυτές άνοιγαν πιστεύω πως αυτή τη στιγμή θα μπορούσαμε να είμαστε σε θέση να ξεπεράσουμε την κρίση μέσα από την γενική αλλά και την τεχνική μας εκπαίδευση .
Με τιμή
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Δάσκαλος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ν. 1566/1985, ΦΕΚ 167, 30-9-1985
-Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης. Χρήστος Κάτσικας-Κώστας Ν. Θεριανός ,εκδόσεις Σαββάλας Αθήνα 2004.
-Νεοελληνική εκπαίδευση . Σήφης Μπουζάκης, GUTENBERG2006.
