Το 1918 με βασιλικό διάταγμα, ανακηρύσσεται σε αυτοτελή Κοινότητα. Στην ίδια κοινότητα υπάγονται και οι συνοικισμοί: Σχοινάς, Νεοχώρι, Παλαιοχώρι, Λαινοβέργι και Πλατύ. Τα τρία τελευταία, αργότερα αποσπάστηκαν και αποτέλεσαν αυτοτελή κοινότητα με έδρα το Πλατύ.
Στο νομό Ημαθίας υπάχθηκε ο Γιδάς το 1941.
Για την προέλευση του ονόματος έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η πρώτη ότι ο οικισμός πήρε το όνομα από κάποιο γιδοτρόφο( «πάμε στου Γιδά») και η άλλη που προτείνεται, ελαφρώς παραλλαγμένη, και από μεταγενέστερους μελετητές της τοπικής ιστορίας, από το γεγονός ότι ολόκληρος η περιοχή κατεκλύζετο υπό των υδάτων της λίμνης των Γιαννιτσών και του Αλιάκμονος ποταμού κατά τους χειμερινούς μήνες και επειδή ο Γιδάς ευρίσκετο σε ύψωμα και δεν κατεκλύζετο υπ’ αυτών, οι κάτοικοι των πέριξ χωρίον έλεγον: «Γη – δα», δηλαδή, εκεί είναι γη.
Μετονομασία του Γιδά σε Αλεξάνδρεια
Οι λόγοι που οδήγησαν τους τοπικούς άρχοντες να προτείνουν και να επιτύχουν την αλλαγή του ονόματος από Γιδάς σε Αλεξάνδρεια και η αποδοχή της πρότασης από Νομάρχες και Υπουργεία, δεν είχαν να κάνουν με την ακαταλληλότητα του ονόματος αλλά με την επιθυμία να το αντικαταστήσουν με κάποιο νέο, ιστορικό, λαμπερό και κοσμοπολίτικο. Και τέτοιο ήταν το όνομα που παρέπεμπε στον μεγάλο Μακεδόνα Βασιλιά, που είχε γεννηθεί πριν από 2.300 περίπου χρόνια, λίγα μόλις χιλιόμετρα βορειότερα από τον Γιδά.
Οι πρώτοι κοινοτικοί και δημοτικοί υπάλληλοι του Γιδά
Πρώτος αιρετός δήμαρχος του Δήμου Γιδά υπήρξε ο Ιωάννης Πετρίδης. Από τα πρώτα σημαντικά έργα του υπήρξε η ηλεκτροδότηση, αρχικά του γιδά και στην συνέχεια των συνοικισμών. Για το σκοπό αυτό συνάφθηκαν δάνεια, το πρώτο της τάξης 500.000δρχ και το δεύτερο 1.300.000δρχ.
Μια άλλη μορφή, που άφησε τη σφραγίδα του στην μικρή μας πόλη είναι ο αείμνηστος αιρετός Δήμαρχος Δημήτριος Βετσόπουλος όπου ήρθε την πόλη μας το 1918 με την ιδιότητα του γιατρού. Η πόλης μας τον τίμησε και μετά τον θάνατο του, δίνοντας το όνομα του στον πιο κεντρικό δρόμο που ως τότε ονομαζόταν οδός Βασιλέως Γεωργίου του Α’.
Ακολούθησαν ο Χαρίλαος Παπαποστόλου που εκλέχτηκε Δήμαρχος για την τετραετία 1964-67 και ο Δημήτρης Μπρουσκέλης που διετέλεσε Δήμαρχος από το 1982 έως το 1990.
Το κέντρο του Γιδά
Από τον παλιό Γιδά, το γιδά των αρχών του περασμένου αιώνα και πιο πίσω, δεν σώθηκε σχεδόν τίποτα που να μαρτυρεί την εικόνα του. Άλλαξε η ρυμοτομία του, μετατοπίστηκε το αρχικό του κέντρο και κυρίως εξαφανίστηκαν όλα τα κτήρια, σπίτια, βοηθητικοί χώροι, καταστήματα, το σχολείο, ακόμα και η εκκλησία. Αν εξαιρέσουμε το ερειπωμένο ήδη κονάκι, κατοικία αρχικά του τοπικού μπέη και εν συνεχεία του αιρετού Δημάρχου Δ. Βετσοπούλου, όλα τα άλλα οικοδομήματα υπέκυψαν στην φθορά του χρόνου και εξαφανίστηκαν με την ισοπεδωτική καταιγίδα της ανανέωσης μετά το 1950.
Μια πηγή που μας δίνει κάποιες πληροφορίες για το κέντρο του χωριού, είναι ένα σκαρίφημα που μας άφησε ο πρόωρα χαμένος Αριστείδης Μοσχόπουλος. Το σχεδιάγραμμα αυτό έχει τον τίτλο «ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΓΙΔΑ ΤΟΥ 1894», με βάση το τουρκικό κτηματολόγιο και τις προφορικές αναμνήσεις των κατοίκων.
Στο σχέδιο απεικονίζονται 19 σημεία, που αναφέρονται σε οικήματα, αποθήκες, καταστήματα, δρόμους, στην εκκλησία και στο σχολείο.
Το κονάκι της οδού Μακεδονομάχων αποτελεί αναμφισβήτητα το αρχαιότερο οίκημα της πόλης μας. Χτίστηκε το 1875 από τούρκους αξιωματικούς και αφού πέρασε στα χέρια διαφόρων ιδιοκτητών κατέληξε μετά την απελευθέρωση, στο Δήμαρχο του Γιδά Δ. Βετσόπουλο. Δυστυχώς, το ιστορικό αυτό κτήριο εγκαταλείφθηκε μετά το θάνατο του και σήμερα είναι ένα ερείπιο.
Η αγορά του Γιδά
Για πρώτη φορά λειτούργησε λαϊκή αγορά(=παζάρι) στο Γιδά το 1906.
Στο Γιδά όμως λειτουργούσε και πέρα από αυτήν την εβδομαδιαία αγορά και μια άλλη, ετήσια, γνωστή ως ζωοπανήγυρης ή Παγγύρ’ (= πανηγύρι), την περίοδο του δεκαπενταύγουστου, συνδεδεμένη δηλαδή με την την γιορτή του Πολιούχου του χωριού, Παναγίας.
Μετά το 1894, όπου μπήκε σε λειτουργία η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου, τα εμπορικά καταστήματα μεταφέρθηκαν από το κέντρο του χωριού, στην γειτονιά του σταθμού.
Η Ιστορία του Γιδα και οι φωτογραφίες της πόλης μας είναι παρμένες από το βιβλίο του Γεώργιου Ντελιοπουλου «ΓΙΔΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΑ» , ένα εξαιρετικό βιβλίο που αξίζει να αγοράσετε ή να δανειστείτε και να το ξεφυλλίσετε κατά προτίμηση με κάποιον μεγαλύτερο για να σας πει τις ιστορίες πίσω από τις φωτογραφίες.
Εμείς οι νεότεροι οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για την πολύχρονη προσπάθεια του κ. Ντελιοπουλου ώστε να διατηρηθούν οι μνήμες αυτού του τόπου ζωντανές.
