Τον Δεκέμβριο του 1977 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καθιερώνει την 8η Μαρτίου ως την Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη. Η καθιέρωση αυτή δεν στηρίζεται σε ένα μόνο ιστορικο γεγονός αλλά διάφορους γυναικείους αγώνες.
Όταν το 1910, στο σοσιαλιστικό συνέδριο της Κοπεγχάγης, η Κλάρα Τσέτκιν -ηγετική φυσιογνωμία του γερμανικού και του διεθνούς εργατικού κινήματος- πρότεινε την 8η Μάρτη ως παγκόσμια ημέρα όπου θα τιμώνται οι αγώνες των γυναικών, είχε ήδη υπάρξει η «ημέρα διεκδίκησης πολιτικών δικαιωμάτων για τις γυναίκες» το 1907, στην Αμερική.
Η πρόταση της Κλάρα Τσέτκιν ήρθε σε μια χρονική περίοδο που σημαδεύτηκε από μία από τις σκληρότερες απεργίες γυναικών, την εξέγερση των 20.000 εργατριών στις βιοτεχνίες ιματισμού της Νέας Υόρκης που διήρκησε από το Νοέμβρη του 1909 ως το Φλεβάρη του 1910.
Για την ιστορία, τον Μάρτιο του 1911, η φωτιά στο εργοστάσιο της Triangle Waist, μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις παραγωγής ειδών γυναικείου ρουχισμού στη Νέα Υόρκη, κοστίζει τη ζωή σε 146 εργαζόμενες.
Εκεί εργάζονταν για περισσότερες από 10 ώρες την ημέρα, έξι ημέρες την εβδομάδα περίπου 500 άτομα, κυρίως μετανάστριες. Πολλές από αυτές ήταν μικρά κορίτσια ακόμα και ηλικίας 13-14 ετών, ενώ οι ιδιοκτήτες της εταιρείας που δικάστηκαν το 1914 για την πολύνεκρη τραγωδία αθωώθηκαν, καθώς η ευθύνη τους περιορίστηκε στην καταβολή μιας ελάχιστης χρηματικής αποζημίωσης.
Η σημερινή εικόνα δείχνει κάποια πρόοδο στην ισότητα των φύλων, αλλά οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ανισότητες σε πολλούς τομείς. Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασε στο πρωτοφανές υψηλό επίπεδο του 66,4 % το 2017, αλλά η κατάσταση διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών.
Η ισότητα γυναικών και ανδρών αποτελεί θεμελιώδη αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατοχυρώθηκε εξ αρχής, καθώς η Συνθήκη της Ρώμης περιείχε διάταξη για την ισότητα των αμοιβών.
Το 2018, οκτώ κράτη μέλη έλαβαν συστάσεις στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου για τη βελτίωση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας (Αυστρία, Τσεχία, Γερμανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πολωνία και Σλοβακία).
Οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας, με μισθούς κατά μέσο όρο 16 % χαμηλότερους από τους αντίστοιχους των ανδρών. Αυτό μεταφράζεται στο συνταξιοδοτικό χάσμα, το οποίο ανήλθε σε 35,7 % το 2017.
Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, άνω του 10 % των ηλικιωμένων γυναικών δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στις δαπάνες της απαραίτητης ιατρικής μέριμνας, ενώ οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό στα κοινοβούλια και τις κυβερνήσεις.
Μόνο 6 από τα 28 εθνικά κοινοβούλια σε όλη την ΕΕ έχουν επικεφαλής γυναίκες και επτά στα δέκα μέλη εθνικών κοινοβουλίων στην ΕΕ είναι άνδρες.
Ενώ το σημερινό επίπεδο, 30,5% γυναικών σε θέσεις ανώτερων υπουργών, είναι το υψηλότερο από το 2004, έτος κατά το οποίο έγιναν για πρώτη φορά διαθέσιμα δεδομένα για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, εξακολουθούν να υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι γυναίκες τείνουν να λαμβάνουν χαρτοφυλάκια που θεωρείται ότι έχουν χαμηλότερη πολιτική προτεραιότητα.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας που δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Δεκέμβριο του 2018, σε μόλις έξι χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν ίσα δικαιώματα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Λετονία, Λουξεμβούργο και Σουηδία βρέθηκαν στην κορυφή της έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας με την ονομασία «Γυναίκες, Επιχειρήσεις και ο Νόμος 2019».
Από τις έξι χώρες, η Γαλλία είναι αυτή η οποία είδε τη μεγαλύτερη βελτίωση την τελευταία δεκαετία, με την εφαρμογή νόμου για την ενδοοικογενειακή βία, την παροχή ποινικών κυρώσεων για σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας και την εισαγωγή γονικής άδειας μετ' αποδοχών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν μία δεκαετία, όταν ο Οργανισμός ξεκίνησε να «μετράει» τις χώρες αναφορικά με το πόσο αποτελεσματικά εγγυώνται τη νομική και οικονομική ισότητα μεταξύ των φύλων, οι χώρες που πληρούσαν τα κριτήρια ήταν... μηδέν.
Τον Δεκέμβριο του 2018 δημοσιοποιείται στη Γενεύη, από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η έκθεση για το χάσμα μεταξύ γυναικών και ανδρών στον πλανήτη με τίτλο «The Global Gender Gap Report 2018».
Η έκθεση περιλαμβάνει εκτενή στατιστική καταγραφή της κατάστασης της ισότητας των φύλων σε 149 χώρες εστιάζοντας σε τέσσερις βασικούς τομείς πολιτικής: οικονομία, εκπαίδευση, υγεία και πολιτική.
Με βάση τους σημερινούς ρυθμούς, το φυλετικό χάσμα παγκοσμίως δεν προβλέπεται να κλείσει για τα επόμενα 108 χρόνια, ενώ αναμένεται να χρειαστούν 202 χρόνια για την επίτευξη ισότητας μεταξύ των δύο φύλων στο χώρο εργασίας.
Γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο με τις ανακαλύψεις τους
Jane Cooke Wright.Η Jane Cooke Wright, επίσης γνωστή και ως "Jane Jones" (1919 - 2013). Η πρωτοπόρος ερευνήτρια του καρκίνου και χειρουργός. Μεγάλη ήταν η συνεισφορά της στη χημειοθεραπεία. Ειδικότερα, η Wright ανέπτυξε την τεχνική της χρησιμοποίησης καλλιέργειας ανθρώπινου ιστού για να δοκιμαστούν οι επιδράσεις των φαρμάκων σε καρκινικά κύτταρα. Καινοτόμησε επίσης τη χρήση της μεθοτρεξάτης ως φάρμακο για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού και του καρκίνου του δέρματος (σπογγοειδή μυκητίαση).
Hilde Mangold.Hilde Mangold (1898 – 1924) Ήταν Γερμανίδα εμβρυολόγος η οποία έγινε γνωστή το 1923 διατριβή της, η οποία ήταν η βάση για τον μέντορά της, Hans Spemann, ο οποίος κέρδισε το 1935 Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής για την ανακάλυψη του εμβρυϊκού διοργανωτή. Ήταν "μία από τις λίγες διδακτορικές διατριβές στο βιολογία που είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα την απονομή του Βραβείου Νόμπελ ». Εισήγαγε την εμβρυϊκή επαγωγή, δηλαδή, η ικανότητα ορισμένων κυττάρων να κατευθύνουν την αναπτυξιακή πορεία των άλλων κυττάρων.
Alice Hamilton. Η Alice Hamilton ( 1869 – 1970) ήταν η πρώτη γυναίκα που διορίστηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Harvard και κορυφαία ειδικός στον τομέα της επαγγελματικής υγείας. Ήταν πρωτοπόρος στον τομέα της τοξικολογίας, μελετώντας τις επαγγελματικές ασθένειες και τις επικίνδυνες επιπτώσεις των βιομηχανικών μετάλλων και χημικών ενώσεων στο ανθρώπινο σώμα.
Chien shiung Wu. H Chien-Shiung Wu (1912 – 1997) αποκαλείται και ως η κινέζα Μαντάμ Κιουρί ή ως Βασίλισσα των Πυρηνικών Ερευνών. Ήταν κινεζοαμερικάνα φυσικός που συνέβαλε στον τομέα της πυρηνικής φυσικής. Βοήθησε στην ανάπτυξη της διαδικασίας για το διαχωρισμό του ουράνιου σε ουράνιο-235 και ουράνιο-238. Είναι περισσότερο γνωστή για τη διεξαγωγή του πειράματος Γου.
Gertrude Elion. Gertrude Belle Elion (1918 - 1999) ήταν Αμερικανίδα βιοχημικός και φαρμακολόγος, που μοιράστηκε το 1988 το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής με τον George H. Hitchings και τον Sir James Black. Δουλεύοντας μόνη της και μαζί με τους προαναφερόμενους ανέπτυξε πολλά νέα φάρμακα, με τη χρήση καινοτόμων μεθόδων έρευνας που θα οδηγούσε αργότερα στην ανάπτυξη του φαρμάκου AIDS ΑΖΤ.
Rita Levi Montalcini.Η Ρίτα Λέβι Μονταλτσίνι, (1909 - 2012) ήταν Ιταλίδα Νομπελίστας, ήταν νευρολόγος, νευροεπιστήμονας, η οποία τιμήθηκε για την εργασία της στη νευροβιολογία. Της απονεμήθηκε το 1986 το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής από κοινού με τον συνάδελφό Stanley Cohen για την ανακάλυψη του νευρικού αυξητικού παράγοντα (NGF). Από το 2001 μέχρι το θάνατό της, υπηρέτησε επίσης στην ιταλική Γερουσία ως ισόβια Γερουσιαστής. - Πηγή: Wikipedia
Rachel Carson. Η Ρέιτσελ Λουίζ Κάρσον ( 1907 - 1964) ήταν Αμερικανίδα θαλάσσια βιολόγος και περιβαλλοντολόγος της οποίας το βιβλίο Σιωπηλή Άνοιξη και άλλα κείμενα θεωρούνται ότι ώθησαν την ανάπτυξη του παγκόσμιου περιβαλλοντικού κινήματος. - Πηγή: Wikipedia
Lise Meitner. Η Λίζε Μάιτνερ (1878 - 1968) ήταν Αυστριακή φυσικός, η οποία εργάστηκε στον τομέα της Πυρηνικής Φυσικής και της πυρηνικής ακτινοβολίας. Μαζί με τους Όττο Χαν και Φριτς Στράσσμαν υπήρξαν οι πρώτοι που αντιλήφθηκαν ότι ο πυρήνας του ουρανίου είναι δυνατόν να διασπαστεί όταν "βομβαρδιστεί" με νετρόνια. Για το επίτευγμα αυτό ο Χαν τιμήθηκε, το 1944, με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας, ενώ η Μάιτνερ παραγκωνίστηκε από την επιτροπή απονομής του Βραβείου. Προς τιμήν της, το υπερουράνιο στοιχείο με ατομικό αριθμό 109 ονομάστηκε "Μαϊτνέριο". - Πηγή: Wikipedia
Marie Sklodowska Curie. Η Μαρία Σαλώμη Σκουοντόφσκα-Κιουρί (1867 - 1934) ήταν Πολωνή φυσικός και χημικός. Σε συνεργασία με τον σύζυγό της, Πιερ Κιουρί, ανακάλυψε το ράδιο και μελέτησε τα φαινόμενα της ραδιενέργειας. Ανακάλυψε επίσης το πολώνιο και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έγινε Καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης, ενώ τιμήθηκε δυο φορές με το Βραβείο Νόμπελ για τη Φυσική και τη Χημεία . 'Ήταν η πιο φημισμένη γυναίκα επιστήμων της εποχής της, ήταν γνωστή επίσης και ως Μαντάμ Κιουρί. -
Rosalind Franklin. H Ρόζαλιντ Έλσι Φράνκλιν (1920 - 1958)[1] ήταν Αγγλίδα βιοφυσικός και κρυσταλλογράφος με ακτίνες Χ με σημαντική συμβολή στην κατανόηση των λεπτών μοριακών δομών του DNA, RNA, των ιών, του άνθρακα και του γραφίτη. Το έργο της στο DNA είναι το πιο γνωστό, επειδή το DNA (δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των κυττάρων και τη γενετική. Η ανακάλυψη της δομής του βοήθησε άλλους επιστήμονες να καταλάβουν πώς η γενετική πληροφορία περνά από τους γονείς στα παιδιά.
Stephanie Kwolek. Η Στέφανι Κουόλεκ ( 1923 – 2014) ήταν Αμερικανίδα χημικός η οποία, όσο εργαζόταν για την εταιρεία Dupont, εφηύρε το κέβλαρ, το ελαφρύ αλλά σκληρό υλικό που χρησιμοποιείται στα αλεξίσφαιρα γιλέκα και σε πολλές άλλες εφαρμογές. Για την εργασία της στη χημεία πολυμερών είχε λάβει πολλές βραβεύσεις - Πηγή: Wikipedia
Virginia Apgar. Η Virginia Apgar (1909 - 1974) ήταν Αμερικανό-Αρμένια αναισθησιολόγος στη μαιευτική. Ήταν ηγέτης στον τομέα της αναισθησιολογίας και της τερατογένεσης. Εφεύρε τη μέθοδο Apgar, ένας τρόπος για να αξιολογηθεί γρήγορα η υγεία των νεογέννητων παιδιών αμέσως μετά τη γέννησή τους.
Dame Jane Morris Goodall, είναι Βρετανίδα ανθρωπολόγος και Αγγελιοφόρος της Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνων. Θεωρείται ότι είναι η πιο εξειδικευμένη στον κόσμο επιστήμονας που μελετά τους χιμπατζήδες στην κοινωνική και οικογενειακή τους ζωή. Εργάζεται επί 55 χρόνια στον τομέα αυτό στο Gombe Stream, το Εθνικό Πάρκο, της Τανζανίας. Ίδρυσε το Ινστιτούτο Jane Goodall και Roots.
Μισθολογική ανισότητα
Παρά την πρόοδο που έχει υπάρξει ως προς τη μισθολογική ισότητα έναντι του 2017, όταν το παγκόσμιο χάσμα των φύλων διευρύνθηκε για πρώτη φορά μέσα σε μια δεκαετία, η έκθεση δείχνει ότι υπάρχει φθίνουσα εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη ανισότητα στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης.
Τα πλέον γεφυρωμένα έμφυλα χάσματα εμφανίζονται στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας, ενώ τα ηνία ως προς την επίτευξη της ισότητας των φύλων συνεχίζουν να κρατούν οι σκανδιναβικές χώρες, με πρώτη την Ισλανδία.
Μόλις το 34% των γυναικών παγκοσμίως κατέχει θέση ευθύνης στο χώρο των επιχειρήσεων, ενώ σε έξι αραβικές χώρες το χάσμα στον τομέα των μάνατζερ ξεπερνάει το 90% σε βάρος των γυναικών.
Το ενθαρρυντικό μήνυμα έρχεται από το χώρο της εκπαίδευσης, αφού το 95% του έμφυλου χάσματος έχει ήδη καλυφθεί. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι 36 χώρες έχουν επιτύχει πλήρη ισότητα και 49 χώρες έχουν καλύψει το 99% του χάσματος ανάμεσα στα δύο φύλα.
Παρόλα αυτά, τουλάχιστον το 20% του γυναικείου πληθυσμού σε 44 χώρες είναι αναλφάβητο.
Η Ελλάδα κατατάσσεται από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στην 78η θέση σε σύνολο 149 χωρών, υποχωρώντας από τη θέση 69 που βρισκόταν το 2007. Στις οικονομικές ευκαιρίες, βρίσκεται στην 64η θέση, έναντι της θέσης 70 και στην πολιτική ενδυνάμωση στη θέση 88 έναντι της θέσης 87.
Μεγάλη επιδείνωση δείχνουν οι δείκτες για τα εκπαιδευτικά προσόντα, όπου η Ελλάδα υποχώρησε στην 73η θέση έναντι της θέσης 46 που βρισκόταν το 2006 και οι δείκτες για την υγεία, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στη θέση 99 έναντι της θέσης 64 που βρισκόταν το 2006.
Η ισότητα άρρηκτα εξαρτώμενη από την εξάλειψη της έμφυλης βίας
Σύμφωνα με την έκθεση «Η βία κατά των γυναικών και η προσχώρηση της Ε.Ε. στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης» που δημοσιοποίησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Νοέμβριο του 2017, η έμφυλη βία και συγκεκριμένα η ενδοοικογενειακή βία, έχει καταστεί για τις γυναίκες της ΕΕ, μεταξύ 15 και 44 ετών, η πρώτη αιτία αναπηρίας και θανάτου, αφήνοντας πίσω ακόμη και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα ή τον καρκίνο.
Σύμφωνα με στοιχεία του European Union Agency for Fundamental Rights το 2014, ο αριθμός όσων απαντούν πως έχουν υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης από τον σύντροφο τους φτάνει τις 1 στις 5 γυναίκες. Το 40-50% των γυναικών στην ΕΕ δηλώνουν πως έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας.
Όταν το «όχι» δεν σημαίνει «όχι»: Γιατί πρέπει να αλλάξει ο ορισμός του βιασμού στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι δολοφονίες γυναικών καθώς και τα περιστατικά έμφυλης βίας απασχολούν όλο και περισσότερο τη δημόσια σφαίρα.
Το τέλος του 2018 και σημαδεύεται από την γυναικοκτονία της Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο, από δύο νεαρούς άντρες με τους οποίους αρνήθηκε να συνευρεθεί ερωτικά, ενώ τις πρώτες ημέρες του 2019 αποκαλύπτεται η άγρια δολοφονία της Αγγελικής Πέτρου στην Κέρκυρα από τον πατέρα της, ο οποίος δεν ενέκρινε την ερωτική της σχέση.
πηγή:CNN, Wikipedia, Reuters
