To απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων 21.4.2019 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Αλεξάνδρειας η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιάννη Μοσχόπουλου, «Το Ρουμλούκι [Kαμπανία] κατά την ύστερη οθωμανοκρατία [1830-1900]».
Οι λάτρεις της τοπικής ιστορίας γέμισαν την αίθουσα και άκουσαν με μεγάλη προσοχή τις εισηγήσεις των ομιλητών. Ο συγγραφέας καλωσόρισε τους ακροατές και ο κ. Δήμαρχος Αλεξάνδρειας χαιρέτισε την εκδήλωση, την οποία συντόνιζε ο Κ. Κούγκας.
Ο Γιώργης Μελίκης τόνισε ότι το βιβλίο αναδεικνύει σημαντικές πτυχές της επανάστασης των Μελικοχωρίων (1878) και πρόσθεσε νέα στοιχεία της συνεχιζόμενης έρευνας για τον Ν. Λούση. Επαίνεσε την αξία του τετράτομου έργου του Γιάννη Μοσχόπουλου για την ιστορία και τοπογραφία της περιοχής και επανέφερε την πρότασή του προς τους εκπαιδευτικούς να διδάσκεται η τοπική ιστορία στα σχολεία, την οποία επέκτεινε και προς τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους προκειμένου να την εντάξουν στις δράσεις τους.
Ο Γιάννης Μέγας ανέλυσε την έκρηξη του φαινομένου της ληστείας στα τέλη του 19ου αι. και ανέπτυξε με λεπτομέρειες τις απαγωγές του κτηματία Παπαγεωργίου από το τσιφλίκι του στα Παλατίτσια το 1879, του Χένρυ Σύντζ από το τσιφλίκι του στην Τριχοβίστα το 1880, και του Μεχμέτ Σεφήκ Πασά από το τσιφλίκι του στον Γιδά το 1883.
Η Μαρία Δρίζη μίλησε για το κεφάλαιο του βιβλίου που αναφέρεται στην οικονομία της περιοχής, εξηγώντας τους λόγους που έγιναν οι εξαγορές πολλών οθωμανικών τσιφλικιών του Ρουμλουκιού από Έλληνες και Εβραίους κεφαλαιούχους και τελείωσε με την καθοριστική σημασία που είχε το νέο οδικό δίκτυο και η εμφάνιση του σιδηρόδρομου στην ανάπτυξη των ελληνικών κοινοτήτων.
Ο Κώστας Κούγκας ανέφερε τις αλλαγές της μεταρρύθμισης του «Τανζιμάτ», που εκφράστηκε με τις ανοικοδομήσεις πολλών ναών στα χωριά, τις ανασυγκροτήσεις μοναστηριών και τη συστηματική χρηματοδότηση και ανάπτυξη των σχολείων των χωριών. Έκανε αναλυτικές αναφορές στην τότε εκπαίδευση, ενώ διάβασε αποσπάσματα του βιβλίου που ανέφεραν την κατάσταση του 4τάξιου σχολείου του Γιδά το 1884.
Η Εύα Κοντογουλίδου έκανε μία αναδρομή στους περιηγητές που πέρασαν από την περιοχή, ενώ ξεχώρισε τις αναλυτικές περιγραφές των μνημείων από τους Ντελακουλόνς και Εζέ το 1855, που παραμένουν ακόμη χρήσιμες για την έρευνα. Αναφέρθηκε στο χρονικό της πρώτης αρχαιολογικής ανασκαφής στα Παλατίτσια το 1861 από τον Εζέ, και παρέθεσε συνοπτικά στοιχεία για την εξέλιξη των ανασκαφών στη Βεργίνα τα επόμενα χρόνια.
Ο συγγραφέας τόνισε τη σημασία της μετακίνησης του Γιδά στη σημερινή του θέση το 1843, μίλησε εκ βαθέων για τη μοναχική του πορεία στη συγγραφή της τοπικής ιστορίας αλλά και για τον ευρύ κύκλο των φιλίστορων που τον περιβάλλει με αγάπη, που τον ενισχύει και ευχαρίστησε προσωπικά όλους όσους τον βοήθησαν στην ολοκλήρωση του τόμου.
Στη συνέχεια επακολούθησε συζήτηση και στις εύστοχες ερωτήσεις των ακροατών απάντησαν οι εισηγητές και ο συγγραφέας.